Gielen Aroma

Attar Keora - Khus

ATTAR KEORA                -               PANDANUS ODORATISSIMUS / SANTALUM ALBUM.

Co-destillatie van sandelhout met Pandanus. Dit is een van de zeldzaamste bloemen attar absolues van India.

In Chatarpur, Odissa, zijn de grond en het klimaat uitermate geschikt voor de oogst en destillatie van Keora. Een grote koperen ketel wordt gevuld met water en de verse bloemen gaan erin. Een laag klei van een paar centimeter gaat rond de rand van de ketel en hij wordt afgedekt met een deksel, die met een gebogen stuk metaal verzegeld wordt. Daarnaast wordt een ketel met een lange nek een zogenaamde “Bhapka”gevuld met 5 kilo pure sandelhoutolie. In de opening gaat een bamboo pijp die afgedekt is met katoen. Het andere einde van de pijp gaat in de destillatie ketel en wordt afgedicht met katoen en klei. Het reservoir wordt dan in een waterbad geplaatst, dat gemaakt is van een oude stalen oliedrum. Dan wordt het vuur ontstoken. De juiste temperatuur wordt bewaakt zodat het plantenmateriaal niet verbrand en de juiste druk wordt gehandhaafd. Als de juiste druk is bereikt beginnen de planten hun aromatische moleculen af te geven en de dampen worden in het reservoir opgenomen. Een assistent voelt met de hand de temperatuur van het reservoir. Als het warm wordt gooit hij water in het waterbad zodat de condensatie doorgaat. Het moet koel blijven. Na een uur of vier is het reservoir vol, wordt vernieuwd en dit proces gaat nog eens vier uur door. Daarna wordt er gestopt en mogen de twee reservoirs afkoelen gedurende de nacht. Het water wordt dan gescheiden van de olie en het water wordt teruggegoten in de destillatieketel. Dit proces wordt 15 dagen herhaald. In een kwalitatief hoogwaardige attar zal het percentage keora 3% bedragen.

ATTAR KHUS                      -                  VETIVERIA ZIZANOIDES / SANTALUM ALBUM.     
   
In Noord India groeit in het wild in de staten Rajasthan, Uttar Pradesh, Harayana en Madhya Pradesh de wilde grassoort Vetiveria zizanoides, met een ondergronds fijn wortelstelsel, dat zichzelf vermeerdert door zaad. De gecultiveerde vorm wordt vermeerderd door deling. Gecultiveerd wordt hij veel geteeld in Haiti, de Reunion eilanden, Java en Zuid India voor de olie, die veel toegepast wordt in de voedingsmiddelenindustrie. Het wilde gras groeit in de buurt van water en in open gebieden als een lang, hard, draadachtig gras en kan verschillende omgevingscondities gemakkelijk aan. Ideaal voor de plant is rijk moerasachtig gebied met een warm, vochtig klimaat, maar ook onder minder ideale omstandigheden doet de Vetiver het redelijk goed. De wilde vetiver wordt in India opgebruikt en is zeer populair. De wilde Khus olie is vier keer zo duur als gecultiveerde olie en ondanks het feit dat analyse van de wilde en gecultiveerde Khus aangeven dat ze chemisch veel overeenkomsten vertonen, geeft de Indiase neus iets anders te kennen en wordt de wilde olie aromatisch veel meer geapprecieerd dan de gecultiveerde olie.

Dr. Maheshwari heeft de olie intensief onderzocht, in het laboratorium en op het veld.
Het is een van de meest complexe oliën die er zijn met 150 aromatische moleculen en nog diverse ongeïdentificeerde bestanddelen. De complexiteit van de olie wordt o.a. verklaard door de honderden fijne worteltjes die in direct contact staan met de aarde en die in staat zijn om zeldzame en subtiele moleculen uit deze aarde te extraheren en op te nemen in zijn uitgebreide vaatstelsel.
Hieruit blijkt dat de plant aromatisch zowel als qua samenstelling van chemische componenten enorme verschillen vertoont, zelfs op dezelfde locatie gevonden exemplaren. Dit zal ongetwijfeld te maken hebben met de samenstelling van de verschillende gronden waar de Khus groeit.
Bij voorbeeld de optische rotatie van verschillende planten aan hetzelfde meer in Rajasthan gaven positieve zowel als negatieve karakteristieken te zien.
De gecultiveerde oliën uit verschillende gebieden zijn chemisch gelijk behalve de Noord Indiase Khus olie.
De laevorotatie (tegen de wijzers van de klok in) van de Noord Indiase Khus olie bevat beide cadinane en eudesmane sesquiterpenen, met een ongebruikelijke tegengestelde configuratie, meth khusol, khusinol en khusiton.
Een verdere karakteristiek is een grote hoeveelheid laevorotoire khusilal (een zeldzame C14 terpenoide) die zorgt voor de sterke laevorotoire activiteiten van de olie. Dit bestanddeel is afwezig in de typische dextrorotoire (rechts omdraaiend, met de wijzers van de klok mee) oliën uit Haitii, Reunion, Java en Zuid India.
De wortels van de Noord Indiase Vetiver bevatten fructose, glucose, sucrose en glycerol. Dit is de eerste rapportage van vrije glycerol voorkomend in planten.

Het produceren van de Khus attar verloopt precies zoals aangegeven in het algemene gedeelte.

De oogst van de wortels begint in oktober, na de regenperiode, want de wortels moeten opdrogen in de grond, voordat ze worden geoogst. De oogst wordt gedaan door de autochtone Indiase bevolking de Advasi. Zij reizen rond en kamperen op primitieve wijze ter plaatse. Ze bouwen eenvoudige hutten, bedekken die met het gras waarvan ze de wortels oogsten, maken kleine vuurplaatsen in de grond om te koken en beginnen hun graaf werkzaamheden. Het gras wordt afgesneden en gebundeld. Ook het bovenste gedeelte van de wortel wordt verwijderd; 15-20 cm. wortels blijven er over. Een lange stang of een lange metalen vork wordt gebruikt om de wortels uit de aarde te lichten. Slechts 60% van de wortels komt los en de losse wortels die achterblijven worden alsnog opgegraven door de oogsters. Dan wordt de aarde van de wortels afgeslagen tegen rotsen of houten blokken. Vrouwen verwijderen met een machete grasresten net boven de wortels, zodat er een bol wortels overblijft en worden ze netjes gebundeld. Vandaar gaan ze naar een verzamelpunt. Na enige weken hard werken verschijnen de opkopers. Ze worden gewogen, geteld, geladen op ossenkarren en naar de eerst de beste verharde weg vervoerd, waarvan ze verder per vrachtwagen naar Kannauj worden getransporteerd.
Sommige destillateurs/parfumeurs kopen zelf in. Die met een deg werken om attar of ruh te produceren kopen dikwijls één type wortel van dezelfde locatie. De parfumeurs weten dat iedere locatie zijn eigen specifieke aromatische palet heeft en daar kopen ze op in: dezelfde wortels, dezelfde locatie, 18 – 24  maanden oud en geoogst op dezelfde tijd.
Meer algemene olie wordt geproduceerd van 500 kilo materiaal met stoomdestillatie. Hier hebben we dan te maken met gemengde wortels, van verschillende locaties en verschillende rijpingsfasen.

Er wordt ook een Ruh geproduceerd op precies dezelfde wijze, maar dan zonder sandelhoutolie. Bij deze destillatie is de bamboepijp of chonga, de verbinding tussen de deg en de bhapka iets langer. Voor de destillatie worden de wortels fijngesneden, daarna geweekt gedurende 10-12 uur voordat ze in de deg gaan. Gecontroleerde warmte en druk openen dan de oliezakjes in de wortels. Er volgt een destillatie van 12-24 uur en tijdens de afkoeling volgt de scheiding van water en olie. De olie wordt verwijderd met speciale borstels die de olie absorberen. Deze borstels worden uitgeknepen en de Ruh in flessen opgeslagen.
De olie is viskeus en dat neemt toe bij veroudering, evenals de kwaliteit van de aroma’s, zoals ook bij patchouli. Het is een zware olie, aardend, geurend naar aarde, wortels, vochtige bosgrond, maar ook met iets zoets en houtachtigs, die zorgvuldig moet worden verdund, aangezien hij anders over alle geuren in een blend zal domineren. Het is een fixatief per definitie omdat het iedere etherische noot kan verbinden, van top tot basis noot. Geschikt in de parfumindustrie voor fougère, chypre en orientalecomposities. Hij combineert goed met patchouli, kaneel/schors, linaloë/bes, sandelhout, eikenmos, opoponax en mimosa. Vanwege het dominante karakter echter zeer zorgvuldig toepassen.
Het gebruik is niet beperkt tot de parfumindustrie, eeuwenlang medicinaal gebruikt om de verkoelende werking, toegevoegd in bad of direct op de huid, tegen flatulantie, kolieken, overgeven, plaatselijk toegepast tegen verrekkingen, verstuikingen reuma, lumbago. Het hydrolaat wordt gebruikt in veel regionale recepten in voedingsmiddelen, in sorbets en verkoelende drankjes in de zomer, die de dorst lessen en de temperatuur verlagen.
Koelend, verzachtend, kalmerend. Te gebruiken voor meditatie om een chaotische, verstrooide geest tot rust en concentratie te brengen. Khus: the “aroma of tranquility”.

De wortels worden veel gebruikt in huishoudens, tussen de kleren als insecticide en als geurtje. In Zuid India in matten geweven die een koelend effect hebben tijdens het slapen. Als schermen “khushicks” voor de ramen in de hete periode, besprenkelt met water, waardoor ze bij een briesje een koele geur de kamer insturen. Hetzelfde principe wordt toegepast in de heilige stad Nathdwara, Rajasthan, in de oude tempel van Shri Nath Ji. De rieten matten van vetiver worden toegepast voor de ramen, op de vloeren, deuren en daken. Ze worden regelmatig besprenkelt met water waardoor ze hun aromatische bestanddelen prijsgeven aan de omgeving. Het is een sublieme vorm van natuurlijke airconditioning die nog veel toepassingen vind in geheel India.

Zie de oliebeschrijving van de Vetiveria zizanoides.

Foto's: Pandanus odoratissimus
www.toptropicals.com
www.dkimages.com
www.bio.fiu.edu
www.hinaadventures.com
www.fourlangwebprogram.com

Foto's: Vetiveria zizanoides
www.aromaticsinternational.com
www.commons.wikimedia.org
www.wildcrafted.com.au
www.dkimages.com

©®Copyright en registratie notaris. André Gielen 2001 – 2008.