Gielen Aroma

Citrus aurantium/bergamot

CITRUS AURANTIUM L. ssp. BERGAMIA (Risso et Poit) Wight et Am. Ex Engl. -           BERGAMOT/BERGAMOTORANJE
Synoniem:  Citrus aurantium L. var. Bergamia Loisel – 
                   Citrus bergamia Risso & Poit.
Familie: rutaceae. Gebruikt deel: schil van de bijna rijpe vrucht in koude persing.
Geeft een licht groengele of groenoranje vloeistof met een frisse fruitige, balsemieke ondertoon. Bij het verouderen wordt de kleur kastanjeolijf kleurig. Er wordt ook een terpeenloze olie geproduceerd door oplosextractie. Stoomdestillatie van de rijpe vrucht komt ook af en toe voor.
Gehalte etherische olie 0,5%, d.w.z. 200 kilo verse schillen voor 1 liter olie. Een topnoot in de parfumerie. Uit de dunne schil wordt een olie bereidt die wordt gebruikt in eaux de Cologne, eaux, parfum, Aromatherapie en voor het aromatiseren van Earl Grey thee. Inheems in Zuid Vietnam. Vanuit genetisch onderzoek denkt men dat het een kruising is tussen Citrus limetta en Citrus aurantium (zure citroen).

Het is een groenblijvende plant of boom tot 5 meter, met glanzende ovale bladeren, kleine witte bloemetjes en donkergroene vruchten, enigszins peervormig, die op onrijpe mandarijnen lijken. Hij groeit in gematigde gebieden, in Zuidoost Azië en het Middellandse Zeegebied, in de vlakte van Catanië, op Sicilië en op het platteland bij de Zuid Italiaanse stad Reggio Calabria. Vroeger dacht men dat bergamot afkomstig was uit de Italiaanse stad Bergamo. Nu schijnt echter dat het klimaat daar te streng is voor het kweken van citrusvruchten. Bij bergamot is het belangrijk om eko kwaliteit te kopen, aangezien de olie gevoelig is voor restanten bestrijdingsmiddelen.

De olie is rustgevend en wordt gebruikt om angsten en depressies te bestrijden. De vrucht heeft uitstekende geneeskrachtige eigenschappen. Het sap is een goed middel tegen jeugdpuistjes en genezend voor kleine wondjes. Puur gedronken, is het een effectieve manier om blaasontstekingen te bestrijden. Als warme drank met heet water en honing is het een slijmoplosser.

Sinds vele eeuwen wordt bergamot gebruikt in eaux de colognes. Later in parfum, in de 18e eeuw. Voor het eerst door de Italiaan Gian Paolo Feminis, die zijn bergamotwatertje Aqua Mirabilis noemde. Feminis nam zijn geurtje aan het begin van de 18e eeuw mee naar Keulen waar het werd omgedoopt tot aqua de Colonia, oftewel Keuls water. De neef van Feminis, Jean – Marie Farina, begon in1731 met de productie op industriële schaal en verkocht de eaux in zijn parfumerie.
Een ander lid van de familie verhuisde naar Parijs en daar werd de naam Eau de cologne. Toen begon de bloei periode van het Keulse water. De Duitse familie Muelhens ging de concurrentie aan met de familie Farina en liet haar Kölnisch Wasser in 1875 als merknaam registreren. Aan de naam werd het nummer 4711 toegevoegd, waarvan men dacht dat dat het registratienummer was. Het was echter het huisnummer van de vestiging waar de eau de Cologne werd geproduceerd. Een Franse generaal gaf in Grasse alle huizen een huisnummer om de inlegering van zijn troepen te vergemakkelijken.
Volgens de wet was dit de enige echte eau de Cologne. De geleerden zijn het hier niet helemaal over eens. In 1874 hadden twee Fransen Charles Armand Roger en Charles Galletal een Eau de Cologne op de markt gebracht, identiek aan die van Muelhens. De Londenaren Atkinsons en Floris claimden eveneens dat hun eau de Cologne het oudst en meest authentiek was.

Er zijn twee verschillende planten die beide bergamot worden genoemd. De Monarda didyma van de familie Labiatae bereikt een hoogte van 1.20 meter en heeft getande bladeren, met kleine helder rood tot paarse bloemetjes. In Engeland noemen ze de plant bergamot omdat de geur sterk lijkt op die van de echte bergamot. De verse bladeren van de plant worden gebruikt voor het aromatiseren van salades en likeuren. De Amerikaanse Indianen brouwden een sterke, stimulerende drank uit de bladeren, de zogenaamde “Oswegothee”.
Bovendien wordt ze gebruikt bij de productie van “Earl Grey” thee. Earl Grey dankt zijn citrusachtige smaak aan bergamotolie. Als de theebladeren worden gedroogd voegt men enkele druppels etherische olie toe.
Er zijn 200 kilo bergamot vruchten nodig om 1 kilo Earl grey thee te produceren. Er doen veel verhalen de ronde over deze thee met de naam van de Engelse eerste minister. Een ervan is dat de thee en het recept een geschenk waren van een Chinese Mandarijn. De blend wordt gemaakt met Chinese thee, Indische darjeeling en Ceylonse thee en wordt in meer dan 90 landen verkocht.

De vruchten van de bergamot, een boom van 4-5 meter die men vooral in Zuid Italië aantreft, lijken op miniatuur sinaasappelen. De naam bergamot komt van de Italiaanse stad Bergamo (Lombardije) waar de olie voor de eerste maal verkocht werd. (Zie theorie boven, het kan inderdaad zo zijn, dat de handel verliep via Bergamo). Inheems in tropisch Azië. Een andere theorie is dat Columbus de bergamotboom vanuit de Antillen in Spanje zou hebben geïntroduceerd naar de Canarische eilanden, vandaar naar Calabrië, naar de stad Berga bij Barcelona, vanwaar de naam bergamot.

Op grote schaal gecultiveerd in Calabrië en ook commercieel gekweekt aan de Ivoorkust. Het is een kruising tussen de pomerans en de citroen.Zij werkt regulerend op de hypothalamus. Zeer geëigende olie bij angst en depressies. Traditioneel werd de olie gebruikt als koortswerend middel, maar ook de werkzaamheid bij huidproblemen en problemen van lucht- en urinewegen is door onderzoekingen aangetoond. Bergamot olie wordt gewonnen door koude persing van de buitenste delen van de schil van de rijpe vrucht. 100 Kilogram vruchten levert ongeveer 500 gram olie op. De kleur is groen oranje maar kan bij het ouder worden veranderen naar kastanje olijfkleurig. De kwaliteit wordt door de verkleuring niet beïnvloed, maar toch moet men zorgvuldig omgaan met de olie. Aangezien hij veel monoterpenen bezit oxideert hij snel. In de koeling en donker bewaren is het beste voor de citrussen. Omwille van de typische geur is bergamot ook in de parfumindustrie geliefd. (Eau de cologne). Bergamot reguleert het metabolisme van de vochtafdrijvende organen (lymfe, bloed, water, urine).

Werkzame bestanddelen:
In de geperste olie zijn 300 componenten aanwezig.
Vluchtig gedeelte (door koude persing):
Monoterpenen: a-pineen 1.35%, b-pineen 7.25%, camfeen, limoneen 44.5%. gamma-terpineen 8%, cymeen, sabineen, a-fellandreen,  Aromatische alcoholen: dihydrocumineen, linalol 11-22%, nerol, terpinen-4-ol, geraniol, a-terpineol. Esters: linalyl-acetaat 30-60%, geranylacetaat. Aldehyden, (neral en geranial) citrals. Coumarines en fucocoumarines: bergamottine, bergapteen, bergamotine, bergaptol, auraptenol, byakangelicine, limettine.
Niet vluchtig gedeelte: flavonoïden, steroïden, coumarines en furocoumarines.
           Ter vergelijk: bestanddelen geperste essence van Shirley an Len Price:
Hydrocarbons: monoterpenen: a-pineen 0.5-1% - campheen, sporen-0.03% - limoneen 26.7-42.5% - b-pineen 2.9-5.1% - sabineen 0.6-0.7% - b-myrceen 0.4-1.4% - d-3-careen 0-2% - y-terpineen 1.2-4.8%. Sesquiterpenen: b-bisaboleen 0.02-0.9%. Aromatisch: p-cymeen 0.1-3.6%.
Acohols monoterpenolen: 45-65%. Linalol 11-22% - nerol – geraniol 0-5.6% - a-terpineol – dihydrocuminalcohol.
Esters: monoterpenyl: linalylacetaat 30-60% - geranylacetaat 0.6-1.3% - nerylacetaat 0.5-0.9% Aldehyden: monioterpenal;s: geranial 0.1-0.5% - neral 0.04-0.4%.
Coumarinen, furocoumarinen: bergamottin 5% (5-methoxyfurano-2,3,6,7-coumarin).

Werkzaamheid: 
Aambeien – abces  -  acne – aderontstekingen – analgetisch – anthelmintisch – antibacterieel - anticonvulsant -  antidepressief – anti-infecties, wonden - antireumatisch – antisepticum++ (longen en urinewegen, spoelingen voor mond en keel) –  antispasmodisch, kolieken, indigestie - antiviraal, herpes simplex I, zoster – aperitief – bactericide+++, streptokokken, stafylokokken – blaasontsteking – bloedzuiverend – carminatief – cicatrissant, verbrandingen - colitis – diaphoretisch – digestief – diuretisch – eczeem – emmenagoog – fungicide – halitosis – huidverzorging – huidregenererend – hypothalamus regulerend – hypotensor –  imuunstimulant -  insectenbeten/steken – kalmerend+++, (slaapproblemen) - keelpijn – kolieken – koorts, -uitslag – krampstillend++ - littekens – maagklachten – malaria – mondinfecties – pijnstillend – psoriasis – puistjes – reuma – sedatief, agitatie, opwinding  – scabiës – slapeloosheid+++ - spasmolytisch – spruw – spijsverteringsproblemen – steenpuisten – stomachisch, gebrek aan eetlust  - tonicum, algemeen, digestief, centraal zenuwstelsel  – urineweginfecties – vermoeidheid – witte vloed – winderigheid – wonden – zenuwversterkend – zwakte – zweren.
Een van de beste oliën tegen hyperactiviteit.
De drie voornaamste gebieden waar de unieke eigenschappen van de olie tot zijn recht komen zijn, infecties van de urinewegen, depressies/angsten en huidverzorging. De olie is opwekkend, geestelijk en lichamelijk. De beste menging is met lavendel en geranium. Verdampen beschermt tegen alle ziektekiemen die te maken hebben met de ademhalingsorganen. In combinatie met lavendel is bergamot rustgevend (’s avonds); in combinatie met rozemarijn activerend.  (voor overdag)
Bergamot werkt regulerend op de hypothalamus.          
Bergamot remt bepaalde virussen, vooral de herpes simplex I virussen die verkoudheden veroorzaken. De meeste mensen dragen dit virus altijd bij zich; de blaren treden echter pas op als de betrokkene verzwakt is of een of andere infectie oploopt, bijvoorbeeld verkoudheid. Bergamot alleen, of samen met eucalyptus, beiden krachtig antiviraal, deppen op de blaar bij het eerste teken ervan.
Bergamot kan de pijn verlichten bij gordelroos, door het Herpes zoster virus, dat ook verantwoordelijk is voor waterpokken.
Bij bootstelling aan UV (ultraviolet licht) fototoxisch (bergamottin en bergapteen) voor de menselijke huid. Sterke versnelling van zonbruining.(Musajo, Rodighiero % Caporale 1953, 1954, Pathak & Fitspatrick 1959, Zaynoun, Johnson & Frain-Bell 1977).
Om deze reden voorzichtig met parfums, vooral eaux de colognes.
Gerectificeerde olie heeft géén toxische effecten; berloque dermatitis wordt veroorzaakt door bergapteen, dat moet worden gereduceerd tot 0.001% om bergapteen dermatitis te voorkomen (Marzulli & Maibach 1970).
Bij 30% verdunning geen sensitisering bij de mens. (Opdyke 1973c)

Combinaties:
De olie mengt goed met: andere citrus oliën, ceder, cipres, engelwortel, geranium, jasmijn, jeneverbes, lavendel, kamille, koriander, lemongrass, marjolein, melisse, mirte, neroli, petitgrain, roos, rozemarijn, scharlei, viooltje, ylang ylang.

Inwendig:
indicatie: darmkoliek en spijsverteringsproblemen, wormen, depressies en algehele zwakte: 3 maal per dag 2 druppels na de maaltijd. Combinaties: cipres, neroli, lavendel.

Geestelijke werking:
angst verdrijvend, opwekkend, ontspannend, verbetert de stemming bij neerslachtigheid en depressies. Geschikt in de omgang met kinderen. Gaat emotionele schommelingen tegen. Geeft zelfbewustheid en zelfvertrouwen. Helpt te ontspannen en los te laten. Werkt kalmerend op het zenuwstelsel.
Maakt emotioneel stabieler. Het is een bijzonder waardevolle olie voor iemand die onder groot verdriet gebukt gaat. Geeft kracht en energie aan hen die grote mentale en fysieke inspanningen moeten doen. Bergamot heeft affiniteit met het hartchakra.

Contra indicatie:
na gebruik op de huid, voorzichtig met zonnen. Niet onverdund op de huid gebruiken, ook niet in bad,  kan irriteren. Let op: sterk fotosensibiliserend. Sterke pigmentverkleuringen zijn gerapporteerd. De gevoeligheid van de huid voor UV straling wordt verhoogd en dit kan tot een paar dagen duren.
Men heeft ontdekt dat bepaalde furocoumarinen, met name bergapteen, in concentratie en in verdunning fototoxisch zijn, zelfs nog na enige tijd. Niet gebruiken in de eerste zes maanden van de zwangerschap. Er is tegenwoordig ook bergamot, vrij van furocoumarine en de gedestilleerde olie is ook vrij van furocoumarine. De geur is inferieur aan die van de geperste bergamot. Citrusoliën oxideren enorm door het hoge gehalte aan monoterpenen. Hoe ouder de olie, des te meer kans op overgevoeligheid. In de koelkast bewaren en binnen een jaar gebruiken.

Veiligheid: MSDS
Cas no. 8007-75-8 en Cas no. 85085-61 (Citrus aurantium bergamia). Vlampunt 57 graden C. Soortelijk gewicht bij 20 graden C.: 0.864.
Xi: irritant voor ogen en huid. Algemeen toxisch. Vermijd vervuiling van het milieu, water en grondwater.
Stabiel product, wel ontvlambaar, geen brandgevaar, niet explosief. Verwerken met beschermende kleding.
Bij ingestie melk of water drinken, arts raadplegen, etiket/verpakking tonen. Ogen 15 minuten spoelen met ruim water; huid wassen met overvloedig water.

Toepassingen:
*bij normale huid: meng 15 dr. bergamot, 2 dr. lavendel en 2 dr. petitgrain met 45 ml. jojoba olie en 5 ml. tarwekiem olie en behandel daarmee de gezichtshuid 2 maal per dag.
*bij littekens: meng 6 dr. bergamot in een eetlepel tarwekiem olie en masseer daarmee het litteken minimaal 1 maal per dag.
*bij wonden, zweren: 2 dr. bergamot op een vochtig watje en daarmee de wond deppen; zweren uitspoelen met 6 dr. in een glas gekookt, afgekoeld water.
bij vermoeidheid: meng 3 dr. bergamot en 3 dr. ylang ylang in een eetlepel basisolie en masseer daarmee het lichaam.
*maak zelf uw earl grey thee: voeg aan een pakje thee enige druppels bergamot toe.

Bron: wikipediq eng., de., nl.
          www. gezondheididee.nl  Info bergamot.
          Spiritual Garden: Bergamot (Citrus aurantium bergamia)
          Wavelenghts Natural Health: Bergamot essential oil.
          www.home.tiscali.be/jantje Begamot Citrus bergamia.
          Shirley and Len Price: Aromatherapy for Health Professionals. P.403.
Foto: afbeeldingen: citrus aurantium: neroli - petitgrani - pomerans - bergamot.
         www.essentiablend.com
         www.tradewindsfruit.com
         www.feenkraut.de
         www.np-d.com
         www.scarlet.be
         www.gardening.eu
         www.nl.wikipedias.org
         www.nature.de
         www.desert-tropicals.com
         www.online-media.uni-marburg.de
         www.natruedirect2u.com
         www.natureflavors.com
         www.zaaieens.nl
         www.ionrex.es
         www.botanical-online.com
         www.aromatherapy-essential-oils.org
         www.huntingtonbotanical.org
         www.medeaserver.isa.cnr.it
         www.corazondelasarribes.com
         www.silverlindeshop.nl
         www.aromaceuticals.com
         www.vialattea.net
         www.ib.ns.ac.yu

  
©®Copyright en registratie notaris. André Gielen. Lith 2001 – maart 2007.