Gielen Aroma

Dipterocarpus turbinatus

DIPTEROCARPUS TURBINATUS C. F. Gaertn.                     -                   GURJUM/GURJAN
Synoniemen/subs.: Dipterocarpus turbinatus var. andamanica King
                                 Dipterocarpus turbinatus var. turbinatus.
                                 Dipterocarpus laevis Buc. Ham
                                 Dipterocarpus jourdainii Pierre
                                                         Dipterocarpus turbinatus Dyer
Familie: Dipterocarpaceae. Gebruikt deel hars. Extractie. Ook stoomdestillatie van het oleoresin. India. De tropische boom produceert 100 – 150 liter hars waaruit 60-70% olie gedestilleerd kan worden, dus er is ongeveer 1,5 - 2 kilo hars nodig voor een liter olie. De kleur van de olie is lichtgeel tot amberkleurig en de geur is warm, zoet en lijkt wat op patchouli. Het is een goed fixatief in de parfumindustrie, basisnoot. De geur is balsamiek met een gemiddelde geursterkte. Ook andere species van de  Diptocarperaceae leveren deze hout olie, m.n. de D. tuberculatus Roxb. ( soortelijk gewicht 0.964 moet gefilterd worden of laten bezinken) en de D. alatus Roxb. (groenachtig van kleur). Ze leveren een pathalogische uitscheiding uit het hout. Het ruwe materiaal wordt gebruikt in de parfumindustrie en in India tegen een aantal huidziekten, zelfs lepra (Macdonald 1972). Volgens Greenberg en Lester 1954 ontstaat er geen dermatitis. Opdyke 1976 geeft aan dat er bij een gurjun balsam oplossing van 12% in petrolatum geen irritatie, noch sensitisering ontstaan. Dicterocarpus alatus Roxb. geeft eveneens een gurjun balsem en gurjun olie die wordt gedestilleerd uit de gurjun balsam. Volgens Opdyke 1976, p.791; Forbes et al. 1977, ontstaat er geen irritatie, allergie, fototoxiciteit door toepassing van de olie op de huid van muizen, konijnen, varkens en de mens.

De familie is een geslacht met ongeveer 75 - 80 soorten bomen, middelgroot tot groot (60 meter). Soorten die o.a. hars leveren zijn: D. jourdainii, D. gracilis, D. alatus. Inheems in India tot de Filippijnen, met name: China, Bangladesh, India, Vietnam, Thailand, Myanmar, Laos, Cambodia. De bomen groeien in tropische vochtige wouden, samen met andere tropische bomen.
Het zijn typische bomen. Hij groeit in laagland tot gemiddeld hoge gebieden, maar niet zo hoog als de Dipterocarpus costatus. Hij onderscheidt zich van de andere Dipterocarpus species door glanzende bladeren en hij heeft geen strepen of haren op de vruchten. Het is een langzame groeier, hardhout 50-60 meter hoog en 1-2 meter in omvang. Ze groeien op kleigronden, klei-leemgronden en zandgronden in de heuvels. De grond ph varieert van 4.9 – 5.8. In de natuurlijke habitat van de Dipterocarpus turbinatus varieert de temperatuur van 15 - 41°C, met een regenval van 1520-5080 mm. per jaar. In principe is het een houtboom met een soortelijk gewicht van 0.655. Het spint is grijs of bruinwit; het kernhout is roodbruin met daarin lichter gekleurde resin kanalen op onregelmatige intervallen van elkaar. De bloemen bloeien van januari tot maart en soms tot april. De bloemen zijn geurig, 3-3,5 cm lang wit of roze. Vruchtvorming in mei en juni, 3-3,5 cm lang en 2-2,8 in omvang, met vleugeltjes. Het rijpt en valt van midden mei tot midden juni. De zaden moeten dagelijks worden verzameld, omdat ze insectgevoelig zijn. Ze moeten binnen 10 dagen worden gezaaid, want ze zijn moeilijk te bewaren.
Het hout van de boom kan goed aan de lucht drogen, maar dat duurt wel redelijk lang. Het hout is zonder preservatieven niet erg duurzaam, gemakkelijk te zagen, te bewerken en te polijsten. De boom levert een populair commercieel triplex, maar wordt ook gebruikt als daksparren, planken en balken. In Bangladesh gebruikt bij de spoorwegen en om boten te bouwen en in Myanmar maakt men er kano’s van. De stam is van onderen versterkt door wortels, is glad tot aan de kroon, die bloemkool-vormig is en vaak zeer lang. De stam en andere delen hebben harskanalen en scheiden bij inkepingen of insnijdingen een vettige hars af, zeer aromatisch, de zogenaamde Damarhars, die gebruikt wordt in allerlei vernissen. Een grote inkeping wordt in de boom gemaakt op 60-90 cm vanaf de grond en met vuur wordt de wond geschroeid. Dan begint het sap te lopen en wordt opgevangen in een soort vaten. Om de drie of vier weken wordt de wond vernieuwd en opnieuw geschroeid. Een enkele boom levert zo’n 150 liter per seizoen. De gurjun balsem werd geïntroduceerd door Charles Lowe uit Manchester in 1854. Aanvankelijk werd de olie verkocht in Londen als balsam van copaiba.
De Vrij uit Rotterdam geeft aan dat de twee oliën kunnen worden onderscheiden door gelijke delen benzeen en olie. De hout olie wordt een drabbig, vlokkerig resin terwijl de copaiba olie onder dezelfde omstandigheden een transparante oplossing wordt. De volatiele olie van de gurjun balsam is geel, viskeus, soortelijk gewicht 0.915 – 0.930 met een optische rotatie van -35° tot -130°. Kookpunt 255° - 256°. Hij bestaat uit o.a. sesquiterpenen:, gamma jurjuneen en beta barbateen.
Dipterocarpus tuberculatus Roxb. levert een olie die soms wordt verkocht als gurjun balsem. In eerste instantie is deze olie drabbig en niet helder, maar kan worden gefilterd of men kan de olie laten bezinken en dan is het een heldere, donkerbruine vloeistof met een soortelijk gewicht van 0.964 (Hanbury), die veel lijkt op copaiba. Volgens Lowe bestaat deze substantie uit 65% volatiele olie, 34% resin en 1 % acetic zuur en water. Deze houtolie is oplosbaar in twee delen alcohol.
De bomen leveren hardhout, meranti en de hars wordt gebruikt in vernis.

          

Werkzame bestanddelen
Soortelijk gewicht 0.907 – 0.925 bij 25 C. Refractieve index 1.469 – 1.500 bij 20 C. Optische rotatie: -60 tot 0. Vlampunt 93.33°C. Oplosbaar in paraffine olie en alcohol. Niet oplosbaar in water. De eigenschappen lijken op copaiba, maar sommige schrijvers beschouwen de gurjun balsam inferieur aan copaiba,, zoals O’Shaugnessy. Gurjum wordt wel gebruikt om copaiba te vervalsen.
Sesquiterpenen: allo-aromadendreen 5%, a-gurjuneen 80-90%, b-gurjuneen, a-caryophylleen, gaiazuleen, b-barbateen.
Sesquiterpenolen: guai-5-een-11-ol
Zuren: gurjumzuur.

Werkzaamheid:
Anti-ontsteking – antiseptisch, urinewegen en luchtwegen – bronchiale ontstekingen - colitis – dermatitis – huidverzorging -   kalmerend – ontstekingsremmend.
Ontstekingen van de urinewegen.
Verdampen bij ontstekingen en infecties van de bronchiën. De olie werkt ook harmoniserend en kalmerend op het zenuwstelsel. In de huidverzorging te gebruiken bij dermatitis en ontstoken huid. Baden: bij ontstekingen in het urogenitale gebied.
De oleoresin (bewerkte garjan olie) wordt uitwendig gebruikt om zweren, ringworm en andere huidinfecties te behandelen. Het wordt ook gebruikt om slijmvliezen te activeren en als een diureticum, (Kirtikar and Basu 1918, Martindale 1958).

Combinaties:
Acacia, amyris olie, cassia, ceder olie, den, engelwortel, ho-blad, kruidnagel, mandarijn, nootmuskaat, patchouli, peper, zwarte, sandelhout, scharlei, tonka boon, wierook, ylang ylang, alle citrusoliën.

Contra-indicatie:
Bij overdosering kan roodheid van de huid ontstaan. Bij normale dosering: niet toxisch, niet irritant, niet sensibiliserend. Niet gebruiken bij een gevoelige huid.

                                    

Bron:  The goodscents company: Gurjun balsem oil.
            Aromecum. Drs. Harmen Rijpkema.
            Oil of wood, Wood oil, Gurjum balsam. Henriette’s Herbal Homepage 
            Aromatherapie für Pflege und Heilberufe E. Zimmermann
            Dipterocarpaceae: Dipterocarpus turbinatus Gaertn. M.K. Hossain & T.K. Nath.
            Chittagong
            University Bangladesh.
            Gurjun, Gurjun balsam, wood oil. Henriette’s Herbal homepage.
Foto: www.zh.wikipedia.org
         www.dnp.go.th
         www.tripurasociety.org

©®Copyright en registratie notaris. André Gielen. Lith 2001 – november 2007.