Gielen Aroma

Matricaria chamomilla

MATRICARIA CHAMOMILLA L., sensu 1753                -           CHAMOMILLA RECUTITA / CHAMOMILLA VULGARIS -   KAMILLE, ECHTE/STINKENDE/ DUITSE KAMILLE
Synoniem: Tripleurospermum maritimum (L.) W.D.J. Koch subs. Inodorum (L.) Appleq.
                  Chamomilla recutita (L.) Rauschert
                  Chamomilla vulgaris
Familie: asteraceae (compositae). Gebruikt deel: bloemhoofdjes.
Etherische olie door stoomdestillatie uit de bloemhoofdjes en stengels, vers of gedroogd, met een opbrengst van 0.2% tot 0,5% dus 500 kilo bloemhoofdjes voor 1 liter olie. In kleine hoeveelheden wordt er ook een absolue geproduceerd met een grote duurzaamheid en een dieper blauwe kleur, met fixatieve eigenschappen, evenals een CO2 extract. Het is een inktblauwe viskeuze vloeistof, bij lage temperaturen bijna boterachtig met een sterke zoetige, warm-kruidige geur. Balsamiek, bloemig, honingachtig. Bij het ouder worden kan de olie verkleuren van diepblauw naar diepgroen. Middennoot in de parfumindustrie. Inheems in Europa en West Azië.

Echte kamille wordt op grote schaal geteeld in Hongarije en Oost Europa. Hij groeit over heel Europa in het wild, langs wegen, in korenvelden en op akkers. De wilde is eenjarig, de geteelde is een vaste plant.
Een andere kamille, de Roomse kamille, is een winterharde altijd groene meerjarige plant. Komt zelden voor in het wild. De plant heeft ongeveer dezelfde eigenschappen als de echte kamille. De medicinale eigenschappen van deze twee soorten overlappen elkaar .
De Duitse kamille is een van de beste natuurlijke antibiotica. Het is een één- of tweejarig kruid tot 60-70 cm met een sterk vertakte stengel en fijn verdeelde blaadjes. De bloemetjes lijken op madeliefjes en verschijnen de hele zomer door.

De naam kamille komt uit het Grieks en betekent “grondappel” en verwijst naar de appelgeur. De naam Roomse kamille doet een langer verleden vermoeden, maar deze plant wordt pas sinds de vorige eeuw gecultiveerd en gebruikt. De wilde kamille was reeds bekend in de Griekse en Romeinse oudheid. Geliefd bij de Egyptenaren en gewijd aan de zonnegod Ra wegens de goede werking bij koorts. Dioscorides en Galenus roemden haar hiervoor maar ook voor de goede werking bij spierpijn en bij vrouwenkwaaltjes. Hij is van het geslacht Anthemis. Deze naam komt uit het Grieks en betekent edele bloem.
Volgens de Lacnunga, een oud Angelsaksisch geschrift, was kamille een van de negen heilige kruiden die de god Wodan aan de wereld schonk. Bij de Germanen was hij gewijd aan de lichtgod Balder.

Echte kamille is een van de oudste geneeskruiden. Hij was al in de voorchristelijke tijd bekend en wordt in Middeleeuwse plantenboeken met dezelfde toepassingen als nu beschreven. In Parkinsons kruidenboek uit 1656 worden kamillebaden aanbevolen ter versterking van gezonde mensen en als pijnbestrijder voor vele ziekten. Het ontspannende aroma werd ook geïnhaleerd als snuif of gerookt om astma te verlichten en om slapeloosheid te genezen. Vroeger in combinatie met andere geurige kruiden op de vloeren in huis gestrooid om kwalijke luchtjes te maskeren. Ook wordt het plantje als “plantengenezer”beschouwd, omdat het de gezondheid van planten bevordert die in zijn nabijheid groeien.

Alleen de Matricaria chamomilla bevat de heilzame blauwe olie, die zo waardevol is. De bloemen hebben een aangename geur en oefenen een reinigende en kalmerende invloed uit op het maagdarmstelsel, in feite op alle organen die met slijmvliezen bekleed zijn. De olie van deze kamille krijgt pas na destillatie een blauwe kleur, die veroorzaakt wordt door een chemische stof, genaamd matricine. De echte kamille bevat meer chamazuleen en a-bisabolol dan de Roomse kamille. Deze beide stoffen reageren positief en reduceren histaminereacties, zoals van hooikoorts, eczeem, allergieën.
De rijkdom aan alpha-bisabolol maakt chamomilla olie tot een bijzonder werkzaam antisepticum. De olie bevordert de genezing van de huid, is pijnstillend bij gewrichtsaandoeningen, verzachtend bij oogaandoeningen en helpt in het algemeen tegen ontstekingen. De olie wordt verkregen door waterdampdestillatie van de bloemen, is inktblauw van kleur en heeft een warme kruidige geur. Het plukken van de bloemen is zeer arbeidsintensief en de opbrengst uiterst laag, hetgeen de kostbaarheid van de olie verklaard. De lint- en de buisbloemen leveren de blauwe olie, de bloembodem groene etherische olie.

Onderzoekingen hebben uitgewezen, dat kamille ook als tegengif bij vergiftigingen met verscheidene bacteriën, zoals stafylococcen en streptococcen kan worden gebruikt. Hierbij wordt het gif onschadelijk gemaakt, dit in tegenstelling tot de antibiotica waarbij de vermeerdering van de bacterie wordt verstoord. Ook is de kamille hormoon-like, een emmenagoog, en bruikbaar voor de behandeling van dysmenorroe, ammenorroe en PMS. Volgens Shirley Price is de Duitse kamille actief tegen stafylococcus aureus en is fungicide, speciaal tegen Microsporum canis, Trichophyton mentagrophytes, Trichophyton quinckeanum, Trichophyton rubrum en Trychophyton tonsurans.
Zeer kleine hoeveelheden van de olie zijn al in staat om als tegengif te functioneren.
In de cosmetica wordt de kamille gebruikt om zijn ontstekingremmende, kalmerende en verzachtende werking. Azuleen wordt daarom toegepast in crèmes voor een (over)gevoelige huid, schuimbaden, shampoo, babycrème, handcrème, aftersun, enz. De Kamillebloem is geneeskrachtig, helend, verwarmend, kalmerend en verzachtend, maar nooit opwekkend. Aromatherapeutisch ondersteunt de olie disharmonische gemoedstoestanden, zoals prikkelbaarheid, nervositeit, ontevredenheid, ergernissen en psychische pijnen. De beste kwaliteit olie is die van bloemen geplukt in de vroege ochtend uren. Kamilleolie heeft de GRAS status (Generally recognized as safe) en is opgenomen in de Amerikaanse FDA en de Europese FCC (Food Chemicals Codes).
Ook goed voor kinderen die pijn hebben, angstig of prikkelbaar zijn. Kamille kan daarom gebruikt worden als thee tegen buikpijn, in gorgeldrank en als mondspoeling, van de bloemen maakt men een gele verf.

Werkzame bestanddelen:
Echte kamille: in de plant aanwezige stoffen:
etherische olie 0,5-1,5%, chamazuleen, choline, bitterstof waaronder azuleen, flavonoïden, appelzuur. De chamazuleen wordt pas geproduceerd tijdens het distillatieproces en zit niet in de eigenlijke toppen. Verder tanninen, zuren, polyfenolen, perillylalcohol, verschillende zuren, slijmstoffen.
Actieve bestanddelen in de olie:
Er zijn  veel chemothypen, de volgende gegevens zijn gemiddelden en afhankelijk van tijd, plaats, omstandigheden, enz.:
Sesquiterpenen: bisaboleen – chamazuleen 5% tot 35% (ontstaan bij de destillatie uit matricine) - dihydrochamazuleen I en II – trans beta farneseen 41%, guaiazuleen.
Sesquiterpenolen: a-bisabolol 8% tot 65%  - farnesol – spatulenol.
Sesquiterpenische zuren: a-bisabolol –oxide 23% tot 50%  - 10% tot 20% B-bisabolol-oxide – C-bisabolol-oxide – epoxy-bisabolol – sesquiterpenische lactonen.
Coumarines en methoxycoumarines: herniarine – omnibelliferon.
Ethers: ether bicylisch polyénique 1-10%.
Van ondergeschikt belang zijn de inhoudstoffen : cadineen, nerolidol, patchouleen, caryophylleenoxide, farnesol, umbelliferonmethylether, spathulenol, a-cubebveen, calameen, a-muuroleen, myrceen, flavonen.
De olie donker, koel en zonder lucht bewaren.
Amerikaanse kamille olie verschilt van de Egyptische en Hongaarse door het hoge percentage alpha-bisabolol. De laatste wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat de alpha bisabolol het voornaamste bestanddeel is met betrekking tot de anti-ontsteking werkende activiteit van de olie. De Egyptische en Hongaarse hebben een lage alpha-bisabolol en een hoge bisabolol oxide A.
          Ter vergelijk: olie van de bloemen, stoomdestillatie.
Hydrocarbons: monoterpenen: b-cimeen 1.7% - limoneen – d-limoneen 0-1% - ocimeen 1-2% - a-terpineen, sporen – p-cymeen (aromatisch). Sesquiterpenen: tcis-b-farneseen 22.9% - cos-a-farneseen 9.2% - chamazuleen 8.9%-35% - germacreen D 5.2% - y-cadineen 5% - d-cadineen 0.1% - b isaboleen – a-copaen 0.2% - caryphylleen 0.5% - y-muuroleen 1.3% - a-muuroleen 3.4%.
Alcohols: sesquiterpenolen: spathulenoil 0.7% - a-bisabolol 0.6%-67% - farnesol.
Oxiden: monoterpenoide: 1,8-cineol. Sesquiterpenoide: bisobololoxide A 12% - 64% - a-bisabololoxide A 0-55% - epoxybisabolol – bisabolonoxide A 0-64%.
Ketonen: artemisiaketon 1.1%.
Ethers: en-yn-dicycloether 0.7% - spiro ether 4-8% - indole 0-1%.
Esters: matricariamethyl ester 0-1%.
Coumarinen: herniarine (7-methoxycoumarin) – umbelliferon – (7-hydroxycoumarin).
Het bovenstaande is meer een overzicht, wat er in een olie voor kan komen, aangezien er verschillende chemotypen van de blauwe kamille zijn. De bestanddelen zijn zoals altijd afhankelijk van klimaat, grondsoort, oogst, destillatie, enz.
Volgens verschillende auteurs: niet samengebruiken met homeopathische middelen.
Bron: David Stewart p.535 – Shirley en Len Price p.433 – E. Zimmermann p.135.

Specifieke werkzaamheid: 
acné/jeugdpuistjes –  angst – analgetisch – anti-allergisch – antidoot (stafylococcen – streptococcen) – antifungal - anti-ontsteking++, eczeem, gastritis, huidproblemen, reuma – antispasmodisch, maagkrampen  -  artritis/artrose – bactericide, staf., strept. – blaren – blaasontsteking – brandwonden, vrieswonden – cicatrissant brandwonden, geïnfecteerde wonden, zwere - conjunctivitis – cosmetica – cystitis  -  decongestivum, dysmenorroe  –  dermatitis, alle vormen - digestief+, maagzweren, indigestie, ochtendziekte, misselijkheid  - dyspepsie+ - eczeem++ - gebrek aan eetlust – gewrichtsontstekingen -  hoofdpijn – hormoon-like+, ammenorroe - huidproblemen++ - huidverzorging – insectenbeten/steken – immuunstimulant (macrofagen en B-lymfocyten) -  jicht – kalmerend – krampwerend+++ - maagmiddel++ - menstruatieklachten/-stoornissen  – migraine – nervostiteit/ stress / spanningen – ontstekingwerend++ oorpijn – overgangsklachten – prikkelbaarheid – sedatief – spasmolytisch++ - slapeloosheid – spierpijn – spijsverteringsproblemen – steenpuisten – stomachisch - tandpijn – tonicum, digestief – verstuikingen – wondhelend – zenuwpijn – zweren++.
De voornaamste werkingen zijn krampwerend en oplossend, ook om de zenuwen tot rust te brengen bij nerveuze darmkrampen, maagklachten, enz. De sedatieve werking onderdrukt het centrale zenuwstelsel en werkt als een tranquillizer. De olie bevordert de galvorming en uitscheiding van cholesterol met de gal.
De olie geeft geen fototoxische effecten en bij testen op de mens is er bij een 4% oplossing geen irritatie of sensitisering. (Opdyke 1974f).
Azuleen en bisabolol zijn anti-inflammatoire en antispasmodisch en onderdrukken histamine reacties zoals anaphylaxis, hooikoorts, allergische astma en eczeem. (Mills 1991; Reynolds 1972).
Chamazuleen is anodyne, antispasmodisch, anti-inflammatoire en anitallergisch, (Foster 1993b) en chamazuleen is actrief tegen Staph. aureus (Bartram 1995).
Matricaria chamomilla is opgenomen in de Farmacopee van 26 landen, volgens Salamon 1992.

Onderzoek: Bron: Van Nature, fytotherapie Chamomilla recutita.
Werking van Chamomilla extracten en etherische olie:
Spasmolytische of ontkrampende eigenschappen hebben: apigenine, luteoline, alfa-bisabol, azuleen, chamazuleen, a-bisabololoxide A en B, matricine, en-yn-dicyclo-ether, quercetine en umbelliferon. En-yn-dicyclo-ether relaxeert de skeletspieren, a-bisabolol de gladde spieren van bijvoorbeeld het spijsverteringskanaal. Bisabolol en bisabololoxide A en B zijn ontkrampend zoals papavarine.
Lipofiele ontstekingsremmende bestanddelen zijn: a-bisabolol – azuleen – chamazuleen – matricine – en-yn-dicyclo-ether. Hydrofiele bestanddelen zijn de flavonoïden apigenine en luteoline die ontstekingsremmend zijn. De chamomilla bestanddelen remmen de enzymen 5-lipoxygenase (a-bisabolol / bisabololoxide)  en cyclooxygenase, waardoor de productie van prostaglandinen en leucotrienen (chamazuleen) worden geremd; ook hebben ze een sterke antioxidant werking. A-bisabolol gaat de vorming van stress gerelateerde maagzweren tegen en remt de maagzuursecretie.
Chamazuleen – azuleen en en-yn-dicyclo-ether zijn anti-allergeen. Ze remmen de vrijzetting van histamine en blokkeren het effect van serotonine.
Apigenine is anxiolitisch (angst verminderend) en kalmerend door de competitieve binding aan GABA-receptoren in de hersenen.
De etherische olie heeft antibacteriële, fungicide en antivirale eigenschappen. A-bisabolol en chamazuleen tegen grampositieve (St. aureus, Bacillus subtilis) en gramnegatieve bacteriën (E. coli, Pseudomonas aeruginosa). Chamazuleen, a-bisabolol, umbelliferon en flavonoïden bestrijden Candida albicans en de schimmel Trichophyton. Apigenine is sterk antiviraal. Ook inactiveert de e.o. bacteriële toxines.

Inwendig:
indicatie: allergieën, pijnlijke menstruatie, moeilijke spijsvertering, weinig eetlust, migraine, overgangsklachten, slecht slapen: 3 maal daags 2 druppels na de maaltijd.

Combinaties:
Kamille is goed te combineren met: benzoë, bergamot, ceder, citroen, cisteroos, geranium, jasmijn, labdanum, lavendel, marjolein, melisse, neroli, patchouli, roos, scharlei, ylang ylang.

Geestelijk:
kalmerend en troostend op alle niveaus: het lichamelijke, emotionele en subtiele. Men kan kamille gebruiken als er behoefte bestaat aan communicatie, of als de waarheid gezegd moet worden, maar zonder bitterheid of boosheid.
Rustgevend, kalmerend en ontspannend.

Contra indicatie:
veroorzaakt bij sommige mensen dermatitis, verder niet toxisch, niet irriterend. Niet gebruiken tijdens de zwangerschap. Sommige mensen reageren allergisch op lactonen en azuleen en sommige mensen worden misselijk bij hoge doses en sterke theeën. Overgevoeligheiod voor olie of extracten kunnen voorkomen en dan moet men stoppen.

Veiligheid: MSDS
Cas no. 8002-66-2. Soortelijk gewicht: 0.933.  Vlampunt 35 graden C. Ontvlambaar, explosief. Stabiele vloeistof, schokbestendig. Veroorzaakt bij verbranding carbonmonoxide en -dioxide.
Xi-Xn-N: irritant voor ogen en huid; schadelijk bij ingestie; niet in het milieu afvloeien: grondwater, water, grond. Oogcontact: 15 minuten spoelen met overvloedig water, evenals de huid. Bij ingestie de mond spoelen en een arts waarschuwen. Verwerken met beschermende kleding.
Oplosbaar in alcohol, vette olie, niet in water.

Toepassingen:
In bad, massages, inname, thee, verstuiven, verdampen, kompressen.
     *als bad bij diverse huidziekten: 5 dr. kamille, 4 dr. geranium en 5 dr. sandelhout mengen 
       met een beetje melk of een lepeltje honing, Dit toevoegen aan een warm bad en 15-20
       minuten baden.
      *bij ontstekingen in de mond: meng 4 dr. kamille in een glas gekookt, afgekoeld water en
       gorgel hiermee 1-2 maal per dag.
     *bij pijnlijke tandgroei bij kinderen: stip de pijnlijke plaatsen aan met 1 druppel kamille op
       een wattenstaafje.
     *bij lichte brandwonden, eczeem, jeugdpuistjes, wondjes en zweertjes: 2-3 druppels kamille
       op een vochtig watje doen en hiermee 1-2 maal per dag deppen.
     *bij ontstoken, gevoelige huid, acne: 7 dr. duizendblad, 10 dr. kamille en 5 dr. roos mengen
       met 40 ml jojoba olie en 10 ml tarwekiem olie. Met dit mengsel de huid 2 maal per dag
       insmeren.
     *Als men de echte kamille in de tuin heeft kan men gemakkelijk zelf macereren met goed 
       basisolie naar keuze.

Bron: Alles over kamille (Matricaria chamomilla) www.natuurlijkerwijs.com/kamille
          Wikipedia nl., eng.,de.
          Ecyclopedia of Essential oils Julia Lawless.
          Arometherapie für Pflege- und Heilberufe, E. Zimmermann. p. 135.
          Matricaria chamomilla www. Nature-helps.com
          Plants for a future edible, medicinal and usefule plants for a healthier world. Matricaria
          recutita L.
          David Stweart Ph. D. D.N.M Yhe Chemistry of Essential oils made simple. p. 535.
          Plantaardigheden-Beschrijving kamille (echte) Matricaria chamomilla Gonnie van Elteren.
          Kamille, echte (Matricaria chamomilla www.e-gezondheid.be
          USDA GRIN taxonomy for plants Matricaria chamomilla L.
          Shirley and Len Price Aromatherapy for Health Professionals. P.433.
          Van Nature. Vaktijdschrift voor nutritionele geneeskunde en fytotherapie. Chamomilla
          recutita.
          Matricaria chamomilla, echte kamille, mederkruid, www.tuinkrant.com/plantengids
          Chamomile – Matricaria chamomilla www.rain-tree.com/chamomile
          Kamille echte of blauwe, Matricarqai chamomilla L. of Matricaria recutica
Foto: www.garterspaziergang.de
         www.byliny.apatykar.cz
         www.bellquel.bo.cnr.it
         www.homeoint.org
         www.wildcrafted.com.au