Gielen Aroma

Pelargonium - Geranium

PELARGONIUM            –                           GERANIUM.
Familie: Geraniaceae. De Geranium/Pelargonium  is een tuinplant met meer dan 750 soorten en variëteiten.

Genus: Pelargonium
Species: graveolens, peltatum, cordifolium, quercifolium, enz. enz.
De genus Pelargonium is verdeeld in 14 secties om de naamgeving van de verschillende species te organiseren. De blad geurende soorten behoren tot de Pelargonium en Reniformia en enige soorten met geurende bladeren tot de secties: Cortusina, Jenkinsonia, Ligularia, Peristera en Ciconium. Ik zal me hier beperken tot de genus Pelargonium.

Enige verschillen tussen geraniums en pelargoniums zijn:
Pelargoniums hebben succulente (vochtvasthoudende) stengels en zijn  vorstgevoelig. Geraniums zijn vorstbestendig en verschillende soorten zijn inheems in Antarctica en de poolgebieden; ze kunnen afsterven tot de grond en weer uitschieten vanuit de wortels. Pelargoniums hebben geurige bladeren, de bladeren van de geranium zijn geurloos. Geraniums zijn van de eigen soort, pelargoniums hebben honderden door kwekers geteelde hybriden. Pelargoniums worden vermeerderd door zaad en stekken, de geraniums alleen door zaad. Pelargoniums hebben talloze groeivormen en habitats terwijl de geranium meer vast van vorm en habitat is.
De bloemen van de geranium zijn symmetrisch, die van de Pelargonium niet. De pelargonium bloemen hebben een honing kokertje achter de bloembladen, de geranium niet. De geranium (cranesbill – ooievaarsbek) is een algemeen kruid, in bedden geteeld in de tuin, dat afsterft in de winter.
De pelargonium (storksbill – reigersbek) is abusievelijk geranium genoemd en heeft 250 species met cultivars.

Geranium is afgeleid van het Griekse géranos wat kraanvogelbek betekent. De volksnaam is ooievaarsbek en dat is de vertaling van Pelargonium.
In deze beschrijving zal ik me beperken tot de Pelargonium in verband met de destillatie van etherische oliën van de Pelargonium geursoorten. De naamgeving is moeilijk, omdat de handel profijt probeert te halen uit vooral de Pelargonium met een rozen/citroen geur. In hoofdzaak gaat het hier over de Pelargonium graveolens die allerlei namen krijgt toebedeeld: Geranium bourbon – Geranium roseum, enz. De GRIN Taxonomy for Plants heeft 187 in de nomenclatuur goedgekeurde namen in de genus Pelargonium. De gewone naam geranium wordt geascocieerd met de Noord Amerikaanse en Europese zowel als met de Zuidafrikaanse planten van de genus Pelargonium, door een verkeerde classificatie van de genus. Linnaeus classificeerde de planten van de genus Geranium en Erodium in 1753 in de genus Geranium. De Franse botanicus Charles L’Héritier classificeerde op het einde van de 18e eeuw, in 1789 de Pelargonium als een aparte genus, maar deze classificatie werd niet door iedereen geaccepteerd, waarschijnlijk door discommunicatie. Pas toen de naam geranium onlosmakelijk was verbonden met de naam pelargonium, werd de classificatie Pelargonium geaccepteerd, waardoor de verwarring blijft bestaan. Nog een feit is dat veel identieke Pelargonium planten onder verschillende namen in de handel verschijnen. Genetisch onderzoek zal hier duidelijkheid moeten brengen.

Oliebeschrijvingen volgend na de inleiding zijn alleen van goedgekeurde namen, de voornaamste is echter de Pelargonium graveolens.

Er is veel verwarring over de term Geranium Roos. Dit is geen echte essentiële olie en de term heeft zich in de loop der tijd ontwikkeld doordat grote maatschappijen een blend verkochten met deze naam. De termen Geranium olie en Roos olie mogen niet vermengd worden. Van de andere kant wordt de Egyptische Geranium (Roos) die wat natuurlijke geranium olie bevat, gemengd met andere roos aroma chemicaliën. Dit product kan tegen een lagere prijs aan de man worden gebracht en is dan ook geliefd bij alle maatschappijen die zeep produceren. De echte Geranium olie uit Egypte is van de Pelargonium graveolens en zo moet hij ook benoemd worden. De zaak wordt nog verwarrender door de term Roos Geranium die ontstaan is door de olie van de Pelargonium roseum uit Madagascar (geen geaccepteerde naam in de GRIN taxonomy) die chemisch erg lijkt op de Pelargonium graveolens, maar een typisch lichte roos geur bevat.
De prijs kan hier een indicatie geven of je al dan niet te maken hebt met echte Geranium olie. De Egyptische en Chinese echte geranium olie doet zo’n 80-100$ de kilo.

Pelargonium (pelargos = ooievaarsbek) is een geslacht uit de familie Geraniaceae, met 220 – 280 soorten inheems in Namibië, Nieuw Zeeland, Australië, Oost Afrika, het Midden Oosten, de eilanden Madagaskar, St. Helena, Tristan de Cuhna en Zuid Afrika. De verscheidenheid van groeivorm, hoogte, jaarlingen, overblijvend, struiken, planten, sub struiken, geurend of niet geurend, in  regenzones, droge gebieden, grasland, rotsachtige gronden, enz. is enorm. De geurende soorten hebben eveneens een enorme differentiatie: naar roos, pepermunt, citroen, limoen, aardbei, kamfer, nootmuskaat, specerijen, appel, gember, kokosnoot, hazelnoot, abrikoos. Ook de bladvorm is bijna oneindig, van rond tot varenachtig, druivenblad, eikenblad, met inkepingen, klein, groot, behaard, plakkerig, ruw, fluweelachtig, gekruld, lichtgroen, donkergroen, met of zonder aderen, enz.

In het begin van de zeventiende eeuw kwamen de eerste Zuid Afrikaanse soorten naar Europa en werden daar een van de belangrijkste planten in de oranjerieën bij de kasteeltuinen van de adel.

De Portugezen waren al in 1503 in de Kaapprovincie in Zuid Afrika, de Engelsen in 1593 en de Hollanders in 1595. Daarna pas, rond 1600, werd de Pelargonium triste gecultiveerd in de botanische tuin van Leiden, die door zeelieden werden meegebracht van hun reizen naar Kaap de Goede Hoop. De Franse tuinman Morin in Parijs had exemplaren van de Pelargonium gekregen van Franse zeelui, die er handel in zagen en hij stuurde de bloemen door naar de Engelsman John Tradescant. De eerste afbeelding verscheen in1635 van Jacques Cornut uit de tuinen van Morin. Het invoeren van de bloemen in die tijd was zeer problematisch, ze moesten de maandenlange zeereis kunnen doorstaan. De Pelargonium triste overleefde dat als gedroogde knol.
In het thuisland werd hij door de Hottentotten gebruikt tegen diarree en dysentrie.
In 1652 stichtte de Oostindische Compagnie een steunpunt in de Tafelbaai, met een fort en een tuin. Dit was het begin van het huidige Kaapstad. De Duitser Paul  Hermann uit Halle was scheepsarts bij de Compagnie en kwam in 1672 in de Tafelbaai, waar hij in enige dagen tijd 800 nieuwe plantensoorten ontdekte. Hem viel vooral op de grote Pelargonium cucullatum, een struik van 2 meter. Dit werd de stamvader van de Engelse Pelargoniums. Na een aantal jaren zeevaart naar Afrika, Ceylon, Colombia werd hij in 1680 directeur van de Botanische Tuin en Professor in Leiden. Hij liet daar kassen bouwen en zijn beroemde katalogus uit 1686 bevatte toen al 10 Pelargoniums met 7 afbeeldingen. Door zijn contacten leverde Hermann planten aan Nederland, Duitsland, Engeland, Frankrijk en Italië. Leiden was toen het centrum van de Pelargonium teelt. Deze plaats werd overgenomen door Amsterdam, waar Jan Commelin in 1684 de Botanische tuin stichtte. Hij kende de goeuverneur van de Kaap, Simon van der Stel persoonlijk en voerde veel nieuwe planten in. Expedities van Simon van der Stel, eigenlijk naar bodemschatten, leidde echter ook tot nieuwe plantensoorten. Zo werd de Pelargonium zonale ontdekt, de eerste in cultuur gebrachte Pelargonium, in 1720 in Leiden en in 1724 in Berlijn.
Verder de Pelargonium incrassatum, -echinatum, -carnosum en de belangrijke P. fulgidum. De Pelargonium inquinans werd ontdekt 600 km. van kaapstad af en waarschijnlijk stammen hier alle Pelargoniums uit de zonale groep vanaf.
Deze genoemde, ingevoerde Pelargoniums in  de zeventiende- en achttiende eeuw zijn de stamplanten van alle honderden hybriden waar wij dagelijks van kunnen genieten.

Tegenwoordig behoren de Pelargoniums tot een van de belangrijkste planten in de sierteelt.
De Pelargonium heeft een andere bloemopbouw dan de geranium, die in Europa voorkomt. De wilde Pelargonium soorten hebben twee bovenste bloembladeren, die zich door een andere kleur of patroon onderscheiden van de drie onderste bloembladeren. De meeste soorten zijn meerjarige, kruidachtige planten, waarbij de stengels van de oudere planten gaan verhouten. Er zijn ook éénjarige soorten. Het geslacht kent ook succulenten (cactus, vetplanten), die water opslaan in stengels en wortels. Deze komen voor, langs de waterkant, in woestijnen zoals in Namibië, in de duinen bij de kust en in rotsachtige berggebieden.
De planten die in Europa worden gehouden in plantenbakken zijn hybriden (kruising tussen twee verschillende planten) van soorten uit Zuid Afrika, van de Kaap. Het gaat hier om de cultivars die zijn ontstaan uit de Pelargonium peltatum (hangende), Pelargonium zonale en Pelargonium inquinans.
Er zijn een aantal belangrijke Pelargonium groepen (6) in de plantenhandel. Wij zullen ons hier bezig houden met de groep: geurpelargonium, waartoe de Pelargonium graveolens en de Pelargonium odoratissimum o.a. behoren. In tropische- en subtropische gebieden worden ze gekweekt voor de productie van e.o.’s.
Medicinaal worden de Pelargonium reniforme en P. Sidoides gebruikt om het medicament umckaloabo, immuunbooster, te produceren.

Enige soorten:
Op Pelargonium Palette kun je meer dan 115 verschillende geuren vinden van de talloze hybriden en originele soorten.
Pelargonium peltatum of hanggeranium.
Pelargonium zonale of inquinans, de tuingeranium.
Pelargonium grandiflorum of Franse geranium
Pelargonium capitatum of wilde rozengeranium, gekweekt voor de geuren de belangrijkste leverancier van industriële geraniumolie.
Pelargonium fragrans gebruikt in de parfumerie. Het blad heeft een lichte dennengeur
Pelargonium denticulatum: vorstgevoelig, groenblijvende vaste plant. Hoogte en omvang 1 meter. Geurt naar citroen. Roze-mauve bloemen.
Pelargonium crispum: geurt naar citroen, is vorstgevoelig, groenblijvend en een vaste plant. Kleine roze bloemen.
Pelargonium crispum of Prince of orange heeft een sinaasappelgeur.
Pelargonium crispum variegatum: geurt naar citroen
Pelargonium crispum  peach cream geurt naar perziken.
Pelargonium graveolens heeft een rozengeur met wel 50 cultivars.
Pelargonium graveolens x tomentosum: de bladeren ruiken naar pepermunt.
Pelargonium odoratissimum heeft een lichte rozengeur, de bladeren een frisse appelgeur.
Pelargonium quercifolium heeft balsemachtige noten die doet denken aan een conifeer. Het blad lijkt op eikenblad en geurt naar balsem, pikant kruidig.
Pelargonium radens: deze heeft een citroengeur.
Pelargonium x fragrans: het blad geurt naar den.
Pelargonium tomentosum: pepermuntpelargonium, geurt naar pepermunt. Snelle groeier, witte bloemen, hoogte 30-60, omvang 1 meter.

Etherische olie wordt geleverd door: Pelargonium capitatum, P. graveolens, P. radens, P. Incrassatum, P. roseum., e.a.

Foto: www.picasaweb.google.com
         www.newleafnurseries.com
         www.wildcrafted.com.au
         www.naturedirect2u.com
         www.backyardgardener.com
         www.plantsafari.com
         www.gardenopus.com
         www.plantsafari.com
         www.flowersgrowing.com

Bron: Wikipedia nl., eng., de. Pelargonium.
          The British Pelargonium & Geranium society’s Homepage.
          The Herb Society of America: Pelargoniums
          Herbalpedia: Scented geraniums. www.herbnet.com/geraniumlist
          Pelargonium Palette. www.elj.com/geranium.
          Pelargonium. www.pacificbulbsociety.org
          Pelargonien: Übersehene Orangeriepflanzen. Clemens Alexander Wimmer. © Sylvia
          Borgmann, Hamburg 2003.
          Geraniums (Pelargonium) University of Nebraska by Dale Lindgren, Kim Todd, Loren
          Giesler.
          Gardenviews University of California aril 2006. What’s in a name ? by Cynthia McCabe,
          MG.

©®Copyright en registratie notaris. André Gielen 2001 – december 2007