Gielen Aroma

Petroselinum sativum

PETROSELINUM SATIVUM Hoffmann                    -                         PETERSELIE
Familie: apiaceae (umbelliferae).
In grote lijnen is er weinig of geen verschil tussen de P. crispum en de P. sativum. Werkzame bestanddelen in de hele plant zie P. crispum.
Er wordt een olie gedestilleerd uit zaad, kruid, blad en incidenteel uit de wortels.
1.Gebruikt deel: zaadolie met een opbrengst van 7%. Voor 1 kg essence is 15- 30 kg zaad nodig. De kleur van de olie is geel/oranje. De geur is houtig, kruidig, pikant. Middennoot in de parfumerie, maar weinig gebruikt. Smaakmaker in voedingsmiddelen.
2. Gebruikt deel: bladolie met een opbrengst van 3% is 30-35 kg bladeren voor 1 liter olie. De kleur van de olie is lichtgeel tot groen en de geur: warm, groen, kruidig. Middennoot in de parfumindustrie, maar weinig gebruikt. Veel gebruikt als smaakmaker in voedingsstoffen. Beiden vooral gebruikt in vleesproducten en sauzen.

Peterselie behoort tot de schermbloemige en is oorspronkelijk inheems in het Middellandse zeegebied. Waar hij precies vandaan komt is niet helemaal duidelijk, maar waarschijnlijk uit het Midden Oosten, Oost Egypte. Vandaar is het kruid op de een of andere manier in Sardinië terechtgekomen, waar de Carthagers het hebben aangetroffen en meegenomen naar Marseille. In ieder geval wordt peterselie al eeuwenlang over de gehele wereld gekweekt.
Aan peterselie zijn altijd goedaardige of kwaadaardige magische eigenschappen en krachten toegeschreven. In de Oudheid was het vooral gebruikt als geneeskruid en een ceremoniële plant, tegenwoordig meer als kruiderij. Ook worden er extracten en medicijnen van geproduceerd voor de behandeling van menstruatieklachten, reuma, jicht, enz. Bij de Grieken werd peterselie gebruikt bij begrafenismaaltijden. De Romeinen dachten dat het steriliteit kon veroorzaken. Ook dat het epilepsie kon veroorzaken bij baby’s als de moeders peterselie aten als ze hun kinderen zoogden.
Dioscorides gaf het zijn naam en kende het diuretische- en menstruatiebevorderende eigenschappen toe. Hippocrates beschouwde het als diuretisch, evenals Galenus. Volgens Paracelsus goed tegen nierstenen. Beschreven en gebruikt door alle grote geschiedkundigen: Lonicerus – Matthiolus – Osiander – Aschenbrenner – Kneipp -
Plinius schreef :” In alle soepen zit peterselie” . Galenus zei:” Peterselie is het meest voorkomende kruid op tafel”. Na de Romeinse tijd wordt het rustig rondom de peterselie. In de middeleeuwen werd het kruid gebruikt bij nerveuze aandoeningen en hartklachten. Bekend geworden is de “hartwijn”  van St. Hildegard von Bingen, een mengsel van wijn en peterselie. Een tijd na de Middeleeuwen vinden we in de geschiedschrijving dat in Zwitserland in de kloostertuinen van Sankt Gallen het kruid overvloedig wordt gekweekt. In de Middeleeuwen was de plant bekend als abortief en afrodisiacum: “Petersilie hilft dem Manne aufs Pferd, den Frauen unter die Erd”.
Peterselie werd volop gebreuikt in de volksgeneeskunde, in de vroegere dierartsenij, voor wormen bij honden, huidparasieten bij vogels, gemalen zaden tegen dysentrie bij varkens, enz.

Het is een tweejarig aromatisch plantje tot 80 cm. hoog met een penwortel en driehoekige, gekrulde of ongekrulde bladeren. In de zomer komen er kleine geelgroene bloemetjes aan en daarna kleine geribbelde ovale zaden.
Thans is peterselie een algemene cultuurplant. In alle delen van de plant, maar vooral in de vruchten vindt men een etherische olie, die het giftige apiol bevat. Deze kan bij hoge concentraties schade aan de lever veroorzaken en bij zwangerschap vruchtafdrijvend werken. Soms wordt het middel gebruikt ter ondersteuning van de weeën.
Het uiterlijk van deze plant met haar krullerige en speelse bladeren zegt al iets over haar werking. Wordt gebruikt in massage oliën om een ondeugende en speelse creativiteit naar buiten te laten komen. In Frankrijk heeft de olie de naam dat deze de potentie versterkt, onduidelijk is of dit al dan niet gerechtvaardigd is.
Olieproductie in Nederland, Frankrijk, Duitsland en Hongarije. De grootste producenten zijn Frankrijk en de Balkanlanden.
Peterselie is rijk aan ijzer, mineralen, vitaminen, kalk. Overvloedig gebruik is aan te bevelen, vooral rauw, in sla, soep, groenten. Bevat veel etherische olie vooral de zaden. Urinedrijvend en geeft een krachtige doorbloeding van de organen van het kleine bekken. Krampstillend, antiseptisch, emmenagoog, stimulerend voor de menstruatie en menstruatiestoornissen. Verhoogt de contractie van de gladde spieren van de blaas, darmen en de baarmoeder. Kauwen op peterselie zuivert de adem, ook na knoflookgebruik. Stimuleert de spijsvertering en is een belangrijk keukenkruid. Overdosering of grote hoeveelheden zijn zeer schadelijk: leververvetting, vermagering, bloedige stoelgang, slijmvliesbloedingen, aambeiachtige ontstekingen in maag en darmgebied, hemolyse, anurie, enz.
Overdosering van apiolpreparaten met trikresolfosfaat kunnen polyneuritis veroorzaken met onherstelbare verlammingen van de handen en voeten. Myristicine in een verdunning van 1 – 100.000 geeft nog contractie van de baarmoeder van de bruinvis en werkt nog sterker dan apiol.
Te gebruiken als thee.
De wortel en het zaad moeten geoogst worden in de herfst van tweejarige planten. De bladeren kunnen doorlopend worden geoogst tijdens de groeiperiode.

We kennen verschillende soorten:
          Petroselinum sativum: de snijpeterselie, als soepgroente gekweekt, ook voor de wortels. Deze wordt het eerste jaar gekweekt voor het blad, het tweede jaar voor de wortels.
          Petroselinum crispum: een gekroesde soort met gekrulde bladeren.
          Petroselinum crispum var. tuberosum: met eetbare min of meer zoete wortels. Veel mensen willen alleen de krul peterselie kweken, omdat ze bang zijn voor de hondspeterselie, dus niet verwisselen met de zeer giftige Aethusa cynapium, “fools parsley”. Ook giftig is de Conium maculatum (poison Hemlock) een familielid.

Werkzame bestanddelen: blad- of kruidolie:
De olie uit kruid, voornamelijk myristicine tot 20% met fellandreen, b-fellandreen, terpinoleen, p-menthatrieen-1,3,8 tot 50%, myrceen, apiol, terpenteen, b-caryophylleen, linalol, a- en b-pineen, carotel, a-cadinol, a-copaen, a-cubebeen, 2-pentylfuran, a-gujuneen, a-terpinoleen, a-thujeen, b-bisaboleen, b-caryophylleen, b-elemeen, b-farneseen, b-selineen, cis-3-hexen-1-ol, cis-b-ocimeen, crypton, d-cadineen, delta-3-careen, d-cadinol, elemicine, estragol, g-cadineen, g-elemeen, germacreen-D, hexan-1-al, jasmijnzuur, neral, p-cymeen, phenylacetaldehyde, phylloquinon, sabineen,terpinen-4-ol, terpinoleen, tolueen, trans-b-ocimeen, a-phellandreen, a-terpineen, a-terpineol, ascorbinezuur, benzaldehyde, bergapteen, carveol, ethanol, geraniol, g-terpineen, campheen, limoneen, linalool, methanol, thymol, umbelliferon.

Werkzaamheid:
Afrodisiacum – antidepressief - antiseptisch – antireumatisch – antimicrobe – anti-epileptisch – bloedcirculatiebevorderend – carminatief – digestief - diuretisch – haarverzorging (lotion) – halitose - hoofdluis - huidverzorging, wondjes, blauwe plekken – insecticide (muggen) - krampstillend – menopauze - menstruatiebevorderend – nervositeit – ontgiftingskuren - samentrekkend (baarmoeder) - slijmoplossend - stimulerend, mild – tonisch, haar en hoofdhuid – toxinen, afvoeren - verfrissend , opwekkend – uitputting/vermoeidheid. 

Werkzame bestanddelen: zaadolie:
de olie uit zaad, voornamelijk apiol met myristicine tot 80%, tetramethoxyallybenzeen, a-pineen, myrceen, b-fellandreen 15%, terpinoleen en vluchtige vetzuren. P-menthatrieen-1,3,8, tot 50%, stearinezuur, palmitinezuur, myristineazuur, myrceen, limoneen, campheen, g-terpineen, b-pineen, b-phellandreen, bergapteen, ascorbinezuur, a-terpineol, a-pineen, a-phellandreen, terpinoleen, sabineen, petroselinezuur, p-cymeen, iso-pimpinelline, elemicine, d-cadineen, b-farneseen, b-caryophylleen, a-thujeen.

Werkzaamheid:
Werkzaamheid van de blad- en zaadolie komen redelijk wel overeen. De zaadolie is mogelijk meer toxisch, afhankelijk van het percentage apiol en myristicine.
Aambeien – abortivum – adstringerend – afrodisiacum – anti-galactogoog, remt de melkproductie - antimicrobisch – antireumatisch – antiseptisch – artritis – blaas- en nierstenen++ - blaasontsteking+ - carminatief -  cellulitis – couperose – depuratief - diuretisch+++, sterk – emmenagoog – hik – hypotensief – ischias – jicht – koortsonderdrukkend – laxerend – menstruatieklachten – moedervlekken – prostaatklachten+ - spataderen+ - sproeten – stimuleert de spijsverteringsorganen – stomachisch – tonisch, baarmoeder.
Apiol is een actief emmenagoog, wel afhankelijk van de kwaliteit van de apiol en kan worden gebruikt bij de behandeling van ammenorroe die ten grondslag ligt aan inactiviteit van de ovaria. Een puur apiol extract is aan te bevelen.

Inwendig:
bij: hik, blaas- en nierstenen, prostaatklachten, aambeien, reuma, jicht, artritis, ischias, spataderen, menstruatieklachten, vocht afdrijven: 3 maal daags 2-3 druppels na de maaltijd, mengen met honing en oplossen in warme melk of kruidenthee.

Combinatie:
cananga, cubebe peper, eikenmos, jeneverbes, kruizemunt, lavendel, neroli, roos, scharlei, sinaasappel, specerijenoliën, zwarte peper.

Geestelijk:
geeft verlichting bij psychische druk, of bij te hoge verwachtingen en eisen aan zichzelf. De opgehoopte energie kan weer een weg vinden.

Contra indicatie:
bevat het giftige apiol, bij hoge dosis schade aan de lever; niet gebruiken bij zwangerschap, werkt vruchtafdrijvend.
Matig toxisch en irriterend. Spaarzaam gebruiken en niet langdurig.
De bladolie is over het algemeen minder toxisch dan de zaadolie. Therapeutisch toegepast moet men een gaschromatografische analyse van de bestanddelen hebben. Ingestie van de olie kan hoofdpijn, duizeligheid, evenwichtsstoornissen, krampen en nierschade veroorzaken.

Veiligheid: MSDS zaadolie.
Cas n.: 800-68-8. Vlampunt 67,2 graden C. Soortelijk gewicht 1.040-1.080. Bij verbranding giftige dampen carbonmonoxide, carbon dioxide.
Xi-Xn-N: irritant voor ogen en huid; schadelijk bij ingestie; niet in het milieu afvloeien: grondwater, water, grond. Oogcontact: 15 minuten spoelen met overvloedig water, evenals de huid. Bij ingestie de mond spoelen en een arts waarschuwen, etiket/verpakking tonen. Verwerken met beschermende kleding.
Oplosbaar in alcohol, vette olie, niet in water.

Toepassingen:
*bij sproeten en moedervlekken: 2 druppels op een vochtig watje en dep hiermee 2 maal daags de vlekken.
*verdampen: 10 druppels in de aromalamp zijn prettig bij verdriet en somberheid.

Bron: Petroselinum U.S. Parsley fruit. Henriette’s Herbal Homepage. The dispensatory of the
          United States of America by Joseph P. Remington, Horatio C. Wood and others 1918.
          Julia Lawless, The Illustrated Encyclopedia of Essential oils.
          The chemistry of essential oils David G. Williams.
          USDA GRIN Taxonomy for plants. Petroselinum sativum Hoffm.
          Parsleyfrom www.answers.com
          Natural-Medicinal-Herbs: Parsley.
Foto: www.sonsuzum.com
         www.terrastock.com.br
         www.prntrkmt.org
         www.cookaround.com
         www.tisane.gireaud.org
         www.ebediyyen.biz

©®Copyright en registratie notaris. André Gielen 2001 – december 2007