Gielen Aroma

Pimpinella anisum

PIMPINELLA ANISUM (Linne)  - ANIJS, GROENE, ANIES, NIESZAAD, WILDE PIMPERNEL
Synoniem: Anisum vulgare Gaertn.
                   Anisum vulgaris.
Familie: Apiaceae (Umbelliferae). Gebruikt deel: zaad, stoomdestillatie.
De olie is kleurloos tot lichtgeel met een warme, pittige, zoete eigen geur, dropachtig en specerijachtig. Is sterk overheersend en camouflerend en sterker dan van de steranijs. In de parfumerie een midden- of topnoot. De olie heeft antibiotische kwaliteiten. Bij lagere temperaturen is de olie vast. Bij kamertemperatuur vloeibaar.
Gehalte aan etherische olie 3-6% in de gedroogde vruchten. Voor 1 kg olie zijn 40-50 kg gedroogde zaden nodig. Er wordt ook een vette olie geproduceerd.

Het is een eenjarige plant die ongeveer 50 cm hoog wordt met kleine lichtgele bloemenschermen, die alleen bloeit in een droge, warme zomer. Hij heeft witte bloesems en grijsbruine, eivormige, donzige, behaarde vruchten. Hij heeft zoetgeurende ronde bladeren aan de voet en smallere bladen langs de stengel, met bloemschermen gevolgd door aromatische vruchten. De zaden hebben het sterkste aroma, zoet en kruidig. Het lijkt een beetje op venkelzaad en heeft dezelfde etherische olie: anethol. De bovenste bladeren zijn vedervormig. De plant wordt meestal gekweekt en zelden in het wild gevonden tegenwoordig. Het is familie van karwij, venkel, koriander en dille. De verse zaden zijn grijsgroen van kleur en kunnen onder condities (koel, droog, goed geventileerd) 12 maanden opgeslagen worden. Te lang opgeslagen zaden zijn bruin en hebben een groot deel van hun aroma verloren.

De naam Pimpinella betekent “bevernel” en “twicepinnate” naar de vorm van de bladeren. Anisum uit het Grieks betekent eigenlijk dille en geen anijs.
Deze oude cultuurplant is oorspronkelijk inheems in het Middellandse zeegebied, Kreta, Griekenland, Egypte en Noord-Afrika. Reeds 3500 jaar geleden in gebruik als geneesmiddel en kruid. Werd reeds gecultiveerd in het Oude Egypte, was wel bekend bij de Grieken, reeds vernoemd door Dioscorides en Plinius en werd gecultiveerd in Toscane tijdens de Romeinse tijd. De Romeinen kauwden anijs ’s morgens voor een frisse adem. Plinius, schreef aan anijs de kracht toe om een jeugdig uiterlijk te behouden. Ook schreef hij anijs voor bij slapeloosheid. In de tijd van Vergilius werd anijs verwerkt in een gebak (Mustacae) dat na de maaltijd werd geserveerd om de spijsvertering te bevorderen.
Anijsextract werd op het gezicht gesmeerd om de huid jong te laten lijken. In de Middeleeuwen kwam anijs naar Centraal Europa. In Engeland werd anijs gebruikt sinds de veertiende eeuw en gecultiveerd in de Engelse tuinen vanaf de zestiende eeuw. Het is daar echter te koud voor commerciële teelt, die vooral plaats vindt in Zuidelijk Rusland, China, India, Bulgarije, Duitsland, Malta, Spanje, Italië, Turkije, Noord Afrika en Griekenland, die grote hoeveelheden produceren, evenals in India en Zuid Amerika. Een goede kwaliteit komt uit Spanje. In het Oosten werd het gebruikt voor belasting  betalingen. In de tijd van Virgilius was het een specerij en werd gebruikt om indigestie te voorkomen na een rijkelijk maal. In Duitsland gebruikt in cake en koek en ook als smaakmaker in soepen. In Zuid Europa gebruikt in Anisette likeur, pernod, ricard en pastis in Frankrijk, sambucco in Italië, ouzo in Griekenland, raki of arak in Turkije. Men nam aan in vroegere tijden dat anijs het boze oog kon afwenden.
Wordt heden op grote schaal geteeld in China en India, kleinere teelt in Spanje, Mexico en Rusland. De commerciële variëteiten verschillen behoorlijk in grootte. De Spaanse anijs, verkocht als Alicante anijs zijn het grootst en het meest geschikt voor farmaceutisch gebruik en geven een olie opbrengst van 3%. Russische en Duitse vruchten zijn kleiner en donkerder en worden gebruikt voor olie productie.
Als geneeskrachtig kruid is het al vele eeuwen bekend.
Een bekend windverdrijvend middel is een samenstelling van anijszaad, venkelzaad, koriander en karwijzaad. Men moet dit mengen en een aftreksel maken in een verhouding van 10 gram per liter water.

Vissers die anijszaadolie toevoegen aan hun aas krijgen meer beet. Ook bij de jacht worden fazanten aangetrokken door de geur. Daartoe besprenkelt men koren of eikels met anijs. Wat catnip is voor katten is anijs voor honden. Jachthonden kan men stimuleren door een zakje gedoopt in anijs en racehonden achtervolgen het fopkonijn met een paar druppels anijsolie. Gemalen anijs wordt vermengd met paarden- en veevoer. Knaagdieren zijn eveneens dol op de geur. De olie kan worden gebruikt als aas voor muizen. Voor duiven is het zaad giftig. De essentiële olie is preventief tegen schimmel van deeg.

Anijs werkt krampverlichtend, pijnstillend, slijmoplossend en hoestkalmerend. Anijs is verwarmend en geeft een gevoel van geborgenheid, rust en vreugde. Veel gebruikt als huishoudelijke specerij. Het vluchtige oliegehalte levert de basis voor de medicinale werking op de luchtwegen: droge, kriebelhoest, bronchitis, kinkhoest. Het zaad kan worden gebruikt in melanges om te roken. Anijszaadthee wordt gebruikt bij peuters tegen catarre, bij flatulentie, koliek en snijdende krampen, pijnlijke menstruatie en is galactogoog.
Oefent een sterk stimulerende werking uit op alle klieren, evenals venkel. Hij stimuleert in het bijzonder de speeksel-, maag- en darmafscheidingen evenals de werking van de gal. Vandaar zijn gunstige werking op de eetlust en de spijsvertering.
De kleinste hoeveelheid actieve etherische olie prikkelt de trilhaartjes van de bronchiën en verlicht zo het ophoesten van de slijmresten. In heet water verzachtend bij hoesten. Hij heeft een gunstige invloed op de ademhaling. Bovendien doet anijs zwellingen verdwijnen. Aangezien anijs kramp- en pijnstillend werkt wordt hij gebruikt bij vergiftigingsverschijnselen en krampen in het maag- en darmkanaal. Anijsolie verjaagt luizen en schurft, omdat de etherische olie een spierverlamming veroorzaakt bij deze parasieten, waardoor ze snel sterven. Wordt veel gebruikt in de Israëlische keuken, ze kruiden er hun vijgen mee, en het is een onderdeel van het Chinese vijfkruidenpoeder. Alleen gebruiken, want de smaak is moeilijk te combineren met andere sterke kruiden.
Anijs olie wordt veel gebruikt in hoestdranken, voor het bereiden van likeur (Steranijs) en voor vele zoetwaren. Gebak en brood worden door Anijs lichter verteerbaar.
Pimpinella major: de grote bevernel of pimpernel groeit ook in noordelijker streken in het wild langs de wegen. Uit de wortels wordt een homeopathisch middel gemaakt.

Werkame bestanddelen: gecultiveerd zaad, Spanje, stoomdestillatie:
A-terpineol 2.6%, a-thujeen, pineen, phellandreen, sabineen, linalool, b-farneseen, campheen, a-terpineen, a-terpineol, cis-ocimeen, a-pineen, limoneen. Sesquiterpenen: d-elemeen, chamazuleen, azuleen, cadaleen, bisaboleen, ar-curcumeen, b-caryophylleen, y-himalacheen 0.3%. Terpenische alcoholen: anisol 4%. Fenol-methyl-ethers: cis-anethol 1%, anethol, kamfer, thymol, isochavibetol, trans-anethol 84-96%, eugenol, estragol, methylchavicol 2%, myristicine. Aldehyden: anijsakdehyde, cinnamaldehyde, anijsaldehyde 1%, furfural. Ketonen: carvon, hydroquinon, fenchon, anijs-ceton (p-methoxyphenylaceton). Coumarines en fucocoumarines: ombelliferon, scopoletine, bergamotteen, bergapteen, scopoletine, xanthotoxine. Zuren: palmitinezuur, myristinezuur, linolzuur, koffiezuur, ascorbinezuur, anijszuur, coumarinezuur, chlorogeenzuur.
Estragol en safrol kunnen gentoxisch zijn in hoge concentraties. Of ze kankerverwekkend zijn is nog niet duidelijk. Meer onderzoek vereist.
Ter vergelijk: Bestanddelen David Stewart p. 544.
Stoomdestillatie van het zaad.
Phenolische ethers: 82-95%. Anethol 80-95% - estragol 2-4% - myristicine 0-1%.
Alcohols: 3-8%. Anisol 1-4% - linalol 1-2% - a-terpineol 1-2%.
Aldehyden: 1-2%. Anisicaldehyde 1-2%.
Sesquiterpenen: 0-2%. B-caryophylleen 0-1% - y-himachaleen 0-1%.
Coumarine: 0-2%. Umbelliferon 0-1% - scopoletine 0-1%.
Ketonen: 0-1%. Anisketon 0-1%
Phenolen: 2-4%. P-anol 2-4% - isochavibetol 0-1%
Furanoiden: 0-1%.ligustolide 0-1%.

Bestanddelen in de hele plant: Liber Herbarum II.
           In het zaad:
4-(beta-D-glucopyranosyloxy)-benzoic acid – 5-methoxy-psoraleen – a-himachaleen – anisketon – anisyl-alcohol – apigenine-7-o-glucoside – ar-curcumeen – b-caryophylleen – b-farneseen – b-himachaleen – bisaboleen – cadaleen – caffeoylquinic acid – cis-anethole – cynaroside – d-elemeen – dianethole – foeniculine – iso-orientine – isovitexine – luteoline-7-o-glucoside – p-anisaldehyde – p-coumaric acid – petroselinic acid – pseudoiso-eugenol-(2-methylbutyraat) – quercetin-3-o-beta-d-glucuronide – quercetin-glucoside – sabineen – stigmasterol palmitaat – trans-anethol – umbelliprenine – abscisic acid – acetaldehyde – acetylcholine – a-pineen – a-terpineol – anethol – anisaldehyde – anisic acid – apigenine – ascorbic acid – as – azuleen – bergapteen – b-amyrine – b-pineen – boron – calcium – choline – cis-ocimeen – oleicacid – estraqgol – eugenol – vette olie – phellandreen – fiber – fosfor – furfural – glucoside – ijzer – caffeic acid – kalium – campheen – chlorogenic acid – koper – koolhydraten – coumarine – limoneen – linalol – linoleic acid – luteoline – magnesium – mangaan – methylchavicol – myristicine – myristic acid – natrium – palmitinezuur – vet – proprionic acid – proteine – quercetine – rutine – salicylaat – scopoletine – slijmstof – butanoic acid – stigmasterol – zetmeel – suiker – umbelliferon – water – xanthotoxine – zink – etherische olie.
          In het blad en wortel:
1,4-benzoquinon – alpha-tocoquinon – imperatorine – iso-pimpinelline – myricanol – plastohydroquinon-9 – plastoquinon-9 – pseudoiso-eugenol-(2-methyluburtyraar) – scoparon – seselin – alpha-tocopherol – anethol – isoquercitrne – mannitol – scopoletine – vitamine K1.
          In de rest van de plant:
1,4-benzoquinon – 2,6,10,14-tetramethyl-pentadecane – a-thujeen – a-tocoquinon – a-zigibereen – b-bisaboleen – b-caryophylleen – b-elemeen – cinnamaldehyde – cinnamylalcohol – cis-anethol – cresol – dihydrocarvyl-acetaat – glucinol – luteoline—7-glycoside – p-anisic acid – p-cresol – plastohydroquinon-9 – plastoquinon-9 – pregeijereen – pristaan – pseudo-iso-eugenol-(2-methylbutyraat) – quercetin-3-glucuronide – squaleen – trans-a-bergamoteen – trans-anethole – a-pineen – a-terpineen – a-tocopherol – anethol – anisaldehyde – anisic acid – bergapteen – beta-sitosterol – kamfer – carvon – chamazuleen – d-carvon – estragol – eugenol – phellandreen – fenchon – rubber – hydroquinon – ijzer – campheen – limoneen – linalol – mineralen – myristicine – vet – proazuleen – safrol – scopoletine – stigmasterol – suiker – terpineol – thymol – umbelliferon – vit. K 1 – eiwit – etherische olie.

Werkzaamheid:
Aërofagie – afrodisiacum, licht – analgetisch - anthelmintisch – antidepressief – antifungal - antiseptisch – antispasmodisch - aperitief - astma – bactericide - bloedcirculatiebevorderend  - bronchitis -  bronchiën, aandoeningen – carminatief (voorkomt en verdrijft gas in het spijsverteringssysteem)  - cardiotonisch - cardio-vasculair erethrisme: overprikkeling - cholagogum  -    choleriticum - colitis - digestief – dyspepsie - diuretisch – emmenagoog – expectorant - flatulentie  -  galactogoog  -   geelzucht  -  gebrek aan eetlust   -   harttonicum  -    hartpijnen/krampen+++   -   hik   -   hoesten, kriebelhoest   -   hormon-like, oestrogeen+++   -  indigestie -  insecticide (samen met sassafras tegen luizen e.a. insecten)  -  kankerbestrijding  -  kolieken   -    krampwerend, buik en maag   -  luchtwegentonicum -  luchtweginfecties/-problemen – menopauze -  menstruatieproblemen+++   -   oestrogeen-like - oprispingen   -   parasieten -  pijnstillend   -   psychoactivans+++   -   relaxant, ontspannend – sedatief - slangenbeet/schorpioenbeet – slapeloosheid -  slijmoplossend -  spasmolytisch – spierontspanner -  spijsverteringsstoornissen   -    slijmvliesontsteking    -    stimulerend, zenuwstelsel  - stofwisselingsziekten  -    stomachisch  -  tonisch, baarmoeder, luchtwegen - verdovend, licht - versterkend, hartvaten-systeem.
Het kruid stimuleert de galfunctie, zenuwstelsel, het hartvatensysteem en de spijsvertering. Anijszaad is slijmoplossend en prikkelverlagend en wordt daarom veel in hoestdranken gebruikt, in likeur, in thee, kruidenjenevers, als specerij en als aromastof.

Combinaties:
Den, Eucalyptus, lavendel, roos, sinaasappel en olie van specerijen.

Inwendig:
met als indicatie: aërofagie, winderigheid, longproblemen, hik, spijsverterings-stoornissen, hoesten, slijmvorming, chronische bronchitis, migraine, astma, hartkloppingen, stimuleert het zenuwstelsel en versterkt het hartvatensysteem.
3 maal per dag 2 druppels, mengen met honing en oplossen in warme melk of kruidenthee. Smaakmaker: enkele druppels in een pot honing.

Geestelijk:
anijs is verwarmend, geeft rust en vreugde en een gevoel van geborgenheid. De olie heeft een beschermende en reinigende werking die negatieve invloeden in huis verdrijft. Hij laat helder denken en heeft een opwekkende invloed. Energiebevorderend bij intellectuele arbeid. Anijs maakt tevens optimistisch en energiek en is een licht afrodisiacum.

Contra indicatie:
kan huidirritatie veroorzaken, daarom niet toepassen bij een ontstoken huid, namelijk anethol is bekend om het feit dat het dermatitis kan veroorzaken. Niet gebruiken: baby’s, kinderen, zwangere vrouwen.
Werkt bij hoge dosering verdovend en kan de bloedsomloop vertragen. Matig gebruiken. Kan de hersenen beschadigen. Bij lage dosis stimulerend. Evenals de steranijs niet inwendig gebruiken bij kanker van de eierstokken en borstkanker en mannnen met prostaathyperplasie.

Veiligheid: MSDS
Cas no. 8007-70-3. Vlampunt 95 graden C. Soortelijk gewicht bij 20 graden C.: 0.975-0.992.
Optische rotatie bij 20 graden C: -2 - +2. Refractieve index bij 20 graden C.: 1.552 - 1.560. Anethol 85-90% - estragol - limoneen pineen - himachaleen.
Stabiele vloeitsof, otvlambaar, niet explosief. Verwerken met beschermende kleding.
Xi: irritant voor ogen en huid, dermatitis. Oogcontact: spoelen 15 minuten met overvloedig water. Huid eveneens. Bij ingestie de mond spoelen en een arts raadplegen, etiket tonen.

Toepassingen:
*bij astma: 1 dr. anijs, 2 dr. lavendel, 2 dr. rozemarijn, dampen in heet water, dagelijks naar behoefte.
*bij buik- en darmkrampen: 5 dr. anijs mengen met een eetlepel basisolie. Met dit mengsel de buik en maag zachtjes masseren.
*bij buikpijn: 8 dr. anijs, 8 dr. pepermunt, 8 dr. basilicum, en 8 dr. venkel mengen met 50 ml. basisolie. De buik hiermee naar behoefte masseren.
*bij huid reinigen: 10 dr. anijs mengen in een glas gekookt, afgekoeld water en hiermee de huid afspoelen. Dit maakt de huid schoon en blank.
*bij nachtmerries: 1 dr. anijs op het hoofdkussen.
*verdampen: 10 dr. anijs in de aromalamp geven een gevoel van geborgenheid, rust en vreugde. Werken heilzaam bij een depressief gevoel.

Bron: Anijs – Pimpinella anisum Jantje. www.home.scarlet.be
          Anijs-Pimpinella anisum Plantaardigheden: Gonnie van Elteren.
          Gernot Katzers Gewürzseiten. Pimpinella anisum L. – Anis.
          A pinch of…. All about anise. By Sandra Bowens.
          The Epicentre: Encylopedia of spices: Anise – Pimpinella anisum © 2003.
          UCLA History & Special collections Louise M. Darling Biomedical Library. Anise – Pimpinella
          anisum. © 2002. Regents of the University of California.
          David Stewart The chemistry of Essential oils made simple p.544.
          Wikipedia eng., de., nl. Anijs – Pimpinella anisum.
          Raintree Nutrition Tropical Plant Database. Pimpinella anisum
          Botanical.com A Modern Herbal by Mrs. M. Grieve Anise – Pimpinella anisum.
          Liber Herbarum II. Erik Gotfredsen Pimpinella anisum Linne.
          Pimpinella anisum. Capitulare de Villis. www.biozac.de
          TIS Transport Information Service. Aniseed.
Foto:  www.seedman.com
          www.progast.cz
          www.nl.wikipedia.org
          www.gstuff.co.nz
          www.gardenseeds.nl
          www.pharm1.pharmazie.uni-greifswald.de
          www.detuingids.be
          www.fichas.infojardin.com
          www.erbe-officinali.com

©®Copyright en registratie notaris. André Gielen 2001 – december 2007