Saussurea costus
SAUSSUREA COSTUS (Falc.) Lipsch. – COSTUS / KUTH / MU XIANG
Synoniem: Saussurea lappa (Decne.) C. B. Clarke
Aplotaxis lappa Decne.
Auclandia costus Falc.
Familie: Asteraceae (compositae). Gebruikt deel: gedroogde wortels geweekt in water, met stoomdestillatie gevolgd door oplosextractie.
Een lichtgele of bruinachtige vloeistof met een houtige, muffe, duurzame geur, die iets dierlijks heeft van haar en transpiratie, aardeachtig en zwaar. De dierlijke geurcomponenten worden veroorzaakt door costaulon en 4-ethyl-4-butyl-delta-valerolacton. De olie heeft zeer fixerende eigensachappen.
Gehalte etherische olie 1%. Er wordt een etherische olie en een absolue geproduceerd. Hoofdberstanddelen van de olie zijn sesquiterpeenlacton costunolide, dehydrocostuslacton en andere costuslactonen. Verder a- en b-ionon, dihydro-a-ionon, (E)-geranylaceton, costol, costal, elemeen, elemol, carhyophylleen, caryophylleenoxide, phellandreen, ap- en b-selineen, selinadien, trans-bergamoteen, trans-bergamotadienal en het aldehyde bergamotenal.
De e.o. heeft een soortelijk gewicht van 0.995 – 1.039 bij 25º. Brekingsindex 1,512 – 1.523 bij 20º. Optische rotatie +10-+36ºbij 20ºC. Oplosbaar in ethanol, niet in water.
De genus Saussurea heeft 300 species bloeiende planten, inheems in koele tot gematigde en arctische streken van Azië, Europa en Noord Amerika, met de grootste diversiteit in de berggebieden van de Himalaya en Centraal Azië. Er zijn dwergsdoorten van 5-10 cm tot distelachtige planten tot 3 meter.
De naam komt oorspronkelijk uit het Sanskriet, Kustha wat betekent: “dat wat staat in de aarde”. De genus Saussurea werd naam gegeven door De Candolle ter ere van de Zwitserse plantkundige Horace Benedict de Saussure (1746-1799).
In de Romeinse tijden werd er al in de vorm van een specerij in gehandeld, als ruilmiddel tegen andere goederen, zoals wijn, koper, zink, lood, glas, enz. Dioscorides onderscheidde drie soort
en Costus: de beste was de Arabische, dan de Indische en tenslotte de Syrische, scherp en zwaar. Hij gebruikte de Costus al uitgebreid in de geneeskunst in baden, dampbaden, zalven, pasta’s, als poeder en in drankjes.
In de middeleeuwen werd costus ook gebruikt in medicijnen.
Costus komt oorspronkelijk uit Noord China, maar wordt nu hoofdzakelijk in India gekweekt. Groeit op de hellingen van de Himalaya op 2000-4000 meter in o.a. Kashmir, Himachal, Pradesh, enz. in het wild en gecultiveerd. De wortel werd gebruikt in medicijnen, wierook, parfum en voedingsmiddelen in Tibet, India en andere bergstreken. Het is een grote meerjarige plant of kruid tot 2 meter met een dikke tapse wortel en blauwachtig violette tot bijna zwarte bloemen. Stengel en wortels zijn overblijvend. De plant heeft grote hartvormige bladeren en harige vruchten. De plant bloeit van juli tot augustus en het zaad rijpt van augustus tot september. De bloemen zijn hermafrodiet (mannelijke en vrouwelijke organen) en worden bestoven door insecten. Groeit in half schaduw of volle zon. De wortel wordt geoogst in de herfst of het voorjaar, dan gedroogd voor later gebruikt of er wordt een etherische olie van geproduceerd en parfum. Vers ruikt de parfum naar viooltjes, op leeftijd naar geit.
De wortel wordt gebruikt als kruiderij. De geur lijkt op viool, orris en vetiver.
De plant is nauw verwant aan de Alant, waarvan uit de wortels ook een etherische olie wordt gewonnen. Van oudsher wordt de wortel gebruikt bij spijverteringsklachten en ademhalingsproblemen. De gedroogde wortels worden gemacereerd in warm water. Uit dit maceraat wordt door distillatie en met behulp van een oplosmiddel een etherische olie gewonnen. Er wordt ook in kleine hoeveelheden een concrète en een absolue geproduceerd. Wordt gebruikt in de Ayurve
dische geneeskunst en Chinese medicijnen. Behoort in China tot de 50 fundamentele medicinale kruiden en ook gebruikt in de Tibetaanse geneeskunst, tegen o.a. astma, infectieziekten, maagzweren en maagproblemen.
De wortel is sterk van smaak met een eigenaardige geur. Hij is tonisch, antiseptisch, stimulerend en een afrodisiacum, maagversterkend en bloedstelpend en extracten zijn werkzaam op de in gewanden en milt. Goed tegen buikpijn en dysenterie. De etherische olie is antiseptisch, desinfecterend, krampwerend, een cardiale stimulant, diuretisch, tegen flatulentie, een expectorant, goed bij ademhalingsproblemen, bronchitis, astma en hoesten. De olie is licht bloeddruk verhogend.
De olie is bruinachtig en stroperig. De verse olie ruikt naar viooltjes, maar op leeftijd wordt de geur minder plezierig, een doordringende muffe geur. Hij wordt o.a. gebruikt als geurstof in de cosmetische industrie en als smaakstof in chocolade producten en frisdranken, verder in wierook, parfum en als haarverf middel. Schijnt grijs haar donkerder te maken.
Werkza
me bestanddelen:
voornamelijk sesquiterpene lactonen, waaronder dihydrocostus lactoon en costunolide (samen tot 50%) en andere sesquiterpenen zoals: costoleen, caryophylleen en selineen, evenals costine- en oliezuur.
Verder in de plant voorkomend: Alkaloïden – a-humuleen – a-fellandreen – a-costeen – a-amyrin stearaat – a-ionon – aplotaxeen – b-sitosterol – b-selineen – b-costeen – b-ionoon – b-elemeen – b-amyrin stearaat – betulin – camfeen – caryophylleen – caryophylleenoxide – cedreen – cedrol – cis-dihydroionoon – costol – costunolide – costus lactoon – friedelin – iniline – isozaluzanine – kushtine – lactonen – linalool – lupeol – myrceen – naphtaline – p-cymeen – phellandreen – saussurine – stigmasterol – tannine – taraxasterol – en een aantal zuren, en andere.
Bron Liber Herbarum II.
Ter vergelijk: bestanddelen van Raintree Nutrition: Tropical plant database:
Heptadecatetraene – 12-methoxy-dihydrocostunolide – 22-dihydrostigmasterol – 3-isoprylpentanoic acid – 3-methylbutyric acid – 4-ethyloctanoic acid – 7-octenoic acid – acetic acid – alkaloiden – a-humuleen – a-phellandreen – a-costeen – a-amorphenic acid – alpha-amyrin-stearaat – a-ionon – aplotaxeen beta-sitosterol – b-selinine – b-costeen – b-ionon – b-elemeen – b-amyrin-stearaat – betuline – campheen – caryophylleen – caryophylleenoxide – cedreen – cedrol – cis-dihydroionon – costic acid – costol – costunolide – costus acid – costus lacton – dehydrocostu lacton – dihydro-dehydrocostus lacton – dihydroaplotaxene – dihydrocostunolide – dihydrocostus lactron – eo – friedelin – guaia-3,911-triene-12-acid – heptqano-ic-acid – hexanoic acid – inukline – isozalluzanin – kushtin 0- lactonen – linalol – lupeol – myrceen – naphtaline – octanoic-acid – oleic-acid – p-cymeen – palmitic acid – pentadec-1-ene – phellandreen – reinoiden – saussurine – stimasterol – tanninen – taraxasterol.
Inwendig:
versterkend, stimulerend.
Geestelijk:
geeft vertrouwen in de eigen kracht en helpt problemen te overwinnen.
Cont
ra indicatie:
alhoewel geclassificeerd als niet toxisch en niet irriterend kan het ernstige overgevoeligheid van de huid veroorzaken. Costus is narcotisch als het wordt gerookt. Inwendig gebruik wordt afgeraden. Huidirritant, sensibiliserend en allergisch.
Combinatie:
Costus kan in combinatie met andere etherische oliën ook als parfum worden gebruikt.(zonder costunolide). Viooltje, jasmijn, narcis, vetiver, sandelhout, kalmoes, Opopanax, eikenmos, patchouli, ylang ylang, oriëntaalse en bloemengeuren.
Toepassingen:
*verdampen en als wierook
*bij hoesten
bij krampen
bij astma, bronchitis: 15-20 dr. costus mengen met 50 ml basisolie, hiermee borst en rug meerdere malen inwrijven.
Bron: Plants for a future database report: Saussurea costus
Capitulare des villis Saussurea costus L.
Sorting Costus names: Multilingual Multiscript Plant Name Database.
Journal of ethnopharmacology vol. 110, issue 3, 4 april 2007, p.379-390.: Saussurea
costus: botanical, chemical and pharmacological review of an ayurvedic medicinal plant.
USDA Grin taxonomy for plants: Saussurea costus (Falc.) Lipsch.
Duke. J. A. et al. 2002 CRC Handbook of medicinal herbs.
Liber Herbarum II Erik GFotfredsen Saussurea lappa C.B. Clarke.
Rain tree nutrition: Tropical Plant Dataqbase Costus: Saussurea lappa.
Holistic Online.com Herb information: Costus
Wikipedia eng., de.
Lexikon der ätherischen Őle. Costuswurzelöl. www.omnikron-online.de
Foto: www.somaluna.com
www.anti-aging-pflanzen.de
www.species.wikimedia.org
www.geocities.com
www.2mmc.atomi.ac.jp
www.fao.org
©®Copyright en registratie notaris. André Gielen 2001 – december 2007
Previous page: Satureja montana
Next page: Schinus molle