Gielen Aroma

T.Z. Tamanu-

          

   Tamanu – Calophyllum inophyllum. Clusiaceae/Guttiferae.

Algemeen:
Synoniem: Calophyllum tacamahaca.
De Tamanu behoort tot een flinke familie en komt voor in tropische gebieden. Er zijn ongeveer 1350 soorten met 46 geslachten.

Calophyllum betekent: mooi blad. (het Griekse kalos=mooi en phullon=blad)
De boom is een groenblijver, heeft een voorkeur voor vochtige grond en ook nog ziltig.
De olie is groenbruin tot donkerbruin. Er zijn 100 kg vruchten nodig om 5 kg olie te kunnen persen. Dit is ongeveer de jaarproductie van één boom.
Geraffineerde olie is lichter. De olie ruikt naar aarde, noten en hout. Bij onregelmatig gebruik koel bewaren. Ongeveer een jaar houdbaar. Over het algemeen alleen uitwendig gebruiken, niet innemen. Echter ook inwendig gebruik is gedocumenteerd, maar heb ik nog niet gevonden.
De olie is sinds 1920 onderzocht in ziekenhuizen en door onderzoekers in Europa en Azië.
Tamanu is een vette plantenolie met ontstekingsremmende eigenschappen uit tropische noten. De boom is inheems in tropisch Azië, wordt gemiddeld 4-5 meter tot 25 meter hoog en heeft zich naar gematigde gebieden in Azië verspreid, zoals Thailand, Vietnam, Birma, India, Maleisië, de eilanden Melanesië, Polynesië, Hawaii, Tahiti. De boom staat in de verschillende streken bekend onder andere namen zoals: surpan (India), foraha (Madagascar), dilo (Fuji eil.), kamani (Hawaii), tamanu (Polynesië).
De boom wordt gekenmerkt door een knoestige stam en een bijna zwarte schors, mooie stevige glanzende bladeren. Hij heeft witte bloemen met een zoet aroma. De vruchten zijn geelgroen met een harde noot met een lichtgele amandelpit, waar de olie uit geperst wordt. Ze zijn zo groot als een perzik. Het vruchtvlees, pulp, smaakt naar appel. De verse noten bevatten nauwelijks olie. Die wordt gevormd tijdens het drogen in de zon, waarbij de noten op stellages worden gelegd. Daarna met de hand gemalen. Opbrengst 50-60% van het totaalgewicht van de vrucht. Het hout van de boom wordt gebruikt voor houtsnijwerken, in de scheepsbouw en voor totempalen.

De wortels van de tamanu houden van een zoute zanderige bodem, dus ze komen ook langs de zeekust voor. De inboorlingen beschouwen de boom als heilig en vroeger werd hij geplant op heilige grond, de marae, waar de priesters woonden en werkten. In de volksgeneeskunde worden ook andere delen van de boom gebruikt.

Werkzame bestanddelen:
Verzadigde vetzuren 14% palmitinezuur en 13% stearinezuur. Onverzadigde vetzuren: oliezuur 38%, linolzuur 31% - linoleenzuur 0.3%.
Bovendien: glycolipiden, triglyceriden, fosfolipiden, de coumarine derivaten calphyllolide en calophyllumzuren (ontstekingremmend) en xanthonen (antibiotische werking). Tamanu werkt als antioxidant op de huid en is daardoor celbeschermend. De xanthonen en coumarine in de olie zijn antioxidant.
De olie is samengesteld uit verschillende vetten:
Neutrale vetten: 92%: monoacylglycerol 1,8% - sn-1,3-diaglycerides 2,4% - sn-1,2(2,3)-diaglycerides 2,6% - triacylglycerols 82,3% - sterolen - sterolesters en hydrocarbons 3,5%.
Glycolipiden: 6,4%: monogalactosyldiacylglycerol 11,4% - acylated sterolglucoside 13,1% - monogalactosylmonoacylglycerol 22,2% - acylmonogalactosyldiacylglycerol 53,3%
Phospholipiden: 1,6%: phosphatidylethanolamine 46,3% - phophatidylcholine 33,8% - phophtidic acid 8,1% - phosphatidylserine 6,1%. (Bron: Hemavathy, Lederer, Petard.)
Verder: terpenoïden en fenolische bestanddelen, zoals benzoëzuur. De olie geeft overdadig schuim in contact met zeewater door de verzeepbare stoffen.

Werkzaamheid:
Lokaal worden alle delen van de boom, bladeren, schors, wortels, enz. medicinaal gebruikt in de volksgeneeskunde.
Tamanu bezit de unieke capaciteit om nieuw weefsel te formeren, (cicatrisatie) gezonde huid te doen groeien en werkt wondhelend. Niet te lang achter elkaar gebruiken, want dan zou de olie de huid kunnen gaan irriteren.
Bladeren, schors, hars hebben een pijnstillende werking en de gekneusde bladeren worden gebruikt bij huidproblemen en ooginfecties en hebben een ontstekingremmende werking.
De olie heeft verschillende eigenschappen:  antiseptisch, antiparasitair, antibacterieel, antifungal, huidherstellend en verzachtend. Bevordert de groei van gezonde huid. bevordert de aanmaak van nieuw weefsel en is goed voor aders en haarvaten. De olie kan worden ingezet bij o.a. blaasinfecties, ontstekingen van de urinewegen, geïnfecteerde wonden, longontsteking, abscessen, bulten, conjunctivitis, difterie, brandwonden en geïnfecteerde brandwonden, jeuk, anusjeuk, ringworm, athleet voet. De olie schijnt een buitengewone goede werking te hebben in het tegengaan van littekens. De olie kan ingezet worden bij reumatische pijnen, bij ischias, pijnlijke gewrichten, spierpijn, neuralgie (zenuwpijn, aangezichtspijn), vanwege de pijnstillende kwaliteiten. Verder: wondhelend, huidherstellend, bij zweren, wondjes, korstjes, leproze neuritis, lichte verbrandingen, bestralingsverbranding, leprazweren, anale fistels, - kloven,  spataderzweren, droge huid, bij herpes, doorligwonden. 
Verder gebruiken bij: gebarsten huid op handen en voeten, kloven, postoperatieve wonden; in lotions bij psoriasis, eczeem, na ontharing, bij tepelkloven, pijnstillend en ontstekingwerend bij gordelroos.

Als massage olie is tamanu niet geschikt, (te dik), of in een verdunning van 10-20% en wel als 50% toevoeging aan zalf, milks, lotion, massageolie, crème. De olie wordt goed door de huid opgenomen. De olie kan men combineren met: walnoot, jojoba, calendula, sint-janskruid, enz. 
Van oudsher gebruiken de inwoners van Tahiti en Polynesië de olie voor huidverzorging, huidbescherming, vochtinbrenger, en als bescherming tegen de hoge luchtvochtigheid en het zout van de zee. Ook gebruikt bij baby's tegen luieruitslag en huidproblemen.

Bron:  E. Zimmermann: Aromatherapie für Pflege- und Heilberufe. 
          Oil of Tamanu by Chris Kilham.
          Medicine Hunter: A tropical tropical Remedy. www.medicinehunter.com
          Abbott, Isabella Aiona. La'au Hawaii, Traditional Hawaiian Uses of Plants, Bishop Museum
          Press, Honolulu. 1992.
          Mountain rose herbs. Tamanu oil profile.

afbeeldingen: www.jcu.edu.au
                      www.phytomania.com
                      www.anbg.gov.au
                      www.answers.com
                      www.flickr.com
                      www.soe-townsville.org
                      www.anbg.gov.au

                              

                  Tarwekiem olie – Triticum vulgare, Triticum durum. Poaceae.

Algemeen:
De olie moet wel koudgeperst zijn (vermelding op het etiket). Geraffineerde olie is energetisch dood. Koude persing is duurder omdat het minder oplevert: 15-50%. Raffinatie met chemische middelen heeft 90% opbrengst.
Een vette, goudgele tot oranjerood, koudgeperste plantenolie uit de zaadkiemen van het tarwegras. De olie heeft een speciefieke eigen geur. Waarschijnlijk afkomstig van de Zwarte en Kaspische zee, Hongarije. De Triticum vulgare, eigenlijk een grassoort, werd al duizenden jaren verbouwd.
Groeit in subtropische en de meeste gematigde streken. Dit is onze gewone tarwe tot 1,2 meter hoog met lange, slanke bladeren, holle stengels die uitlopen in aren met de zaden. De tarwekorrel bestaat uit het kaf (een vliesje), de kiem (de voedingsstoffen), en het endosperm, dat is het zetmeelrijke deel van de korrel. 13 kg tarwekiemen leveren 1 liter olie. Ze bevatten ongeveer 12-14% olie hetgeen een lage opbrengst betekent, waardoor de meeste olie of warm wordt geperst of met een oplosmiddel wordt gewonnen. De olie is zwaar en vet, de kleur is oranjebruin met een sterke smaak en geur. Door toevoeging van 5% tarwekiemolie kan men andere basioliën langer houdbaar maken.

Werkzame bestanddelen:
Samenstelling: vitamine E (a- en b-tocoferol) heeft een antioxidant werking; bevat: lecithine, octacosanol, selenium, sporenelementen, caroteen, pro vitanine A, D, B complex. Verzadigde vetzuren: palmitinezuur en stearinezuur, samen 14%. Enkelvoudig onverzadigde vetzuren 20% oliezuur; meervoudig onverzadigde vetzuren: linolzuur 60% en 5% alfa-linoleenzuur. Verder nog: o.a. behenzuur, arachidonzuur, myristinezuur, palmitoleenzuur, eicosenzuur.
Tarwekiemolie is een belangrijke olie voor het cardiovasculaire systeem.

Werkzaamheid:
Gebruik: als basisolie, als toevoeging 10%. De olie is te dik als pure massageolie, daarom mengen met lichtere olie. Het is een drogende olie, speciaal voor de droge en rijpere huid.
Het is een verzachtende en voedende olie die met succes toegepast wordt in verzorgingsproducten voor een droge huid, vooral door de vitamine E. Tarwekiem olie bevordert de doorbloeding, vitaliseert, regenereert, reguleert de huidfuncties en gaat verhardingen tegen. Zeer geschikt voor het behandelen van littekens, striae, bij regelmatige lichte massage zullen deze minder zichtbaar worden. Bij psoriasis en eczeem. Het is een goede haar- en nagelolie. Inwendig goed voor de bloedsomloop,  zenuwstelsel, spataders, eczeem, indigestie, oplosser van cholesterol aan de vaatwand. Tarwekiem olie bevat vele bestanddelen die ook in het menselijk lichaam voorkomen en is daardoor ook een goed voedingssupplement, een koffielepel per dag is voldoende als hartbescherming en huidregeneratieve olie. Dankzij het hoge gehalte aan vitamine E (2-3 gram per 1000 gram), is deze olie een goede anti-oxydant. Daarom is het aan te raden 5-10% tarwekiem olie toe te voegen aan composities met etherische oliën. Kan rond de ogen gebruikt worden. Een goede combinatie is met zonnebloemolie 80% en 20% tarwekiem. Dit maakt de tarwekiemolie lichter. Goed bij eczeem en psoriasis.
Houdbaarheid ongeveer een jaar na opening. In de koelkast bewaren.
Gelmasker voor een droge huid; meng 20 ml aloë vera gel met 5 ml tarwekiem olie en 1 druppel geranium of lavendel. Laat dit 15 minuten inwerken.

Bron:  E. Zimmermann: Aromatherapie für Pflege- und Heilberufe. 
           Hypo Tarwekiemoil Jac Zitman.
           Tarwekiemolie: www.geocities.com
           Basisoliën. Waarom koudgeperste plantaardige oliën? www.senti-berlin.de 
          
Afbeeldingen: www.mamut.net
                       www.naturvital.com
                       www.essentialoil.in
                       www.azote.se
                       www.jupiterimages.com

é ë è ü ï ä ö 

             

      Teunisbloemolie/Nachtbloem: oenothera biennis. Onagraceae.

Algemeen:
Kan 10% van het totale mengsel van een basisolie uitmaken. Teunisbloem werd met de grond die gebruikt werd als ballast in schepen uit Noord Amerika meegenomen. Inheems in Mexico, Centraal- en Noord Amerika. Pas in de 18e eeuw naar Europa verscheept. Hier werden ze vooral voor de wortels gekweekt. Komt tegenwoordig ook verwilderd voor op zandgronden, langs rivieren en in duinen. Hij is tweejarig met een grote taps toelopende wortel, een rechtopgaande stengel met rozetten van eironde tot langwerpige bladeren. Het tweede jaar verschijnen er grote zachtgele bloemen, die lijken op klaprozen, zoet ruiken, bloeien van juni tot september. Verse teunisbloemen zijn culinair aantrekkelijk en ook de jonge uitlopers zijn goed eetbaar. Er bestaan erg veel soorten en tussensoorten. Of ze allemaal eetbaar zijn is niet bekend, van sommige wel.
Kruidachtige rechtopgaande plant tot 1,5 meter met smalle bladeren en gele bloemen die in de avond opengaan, bestoven worden door nachtvlinders en in de ochtend verwelken.

Werkzame bestanddelen:
De olie wordt gewonnen van de bloemen, is lichtgeel en viskeus, kleverig. Totale olieopbrengst 15-28%. Hoog percentage GLA (gammalinoleenzuur), een bepaald vetzuur (linolzuur en gamma-linolzuur, bloeddruk en cholesterol verlagende werking, ook voor de aanmaak van prostaglandines). De olie bevat een hoog gehalte aan gammalinoleenzuur, een essentieel vetzuur dat het lichaam nodig heeft om prostaglandines, hormoonachtige stoffen, te produceren. Prostaglandines laten veel lichaamsweefsels gezond functioneren, variërend van pijn en ontstekingen, het reguleren van menstruatiecyclussen tot het controleren van de bloedcholesterolspiegel, hormoonhuishouding, bloeddruk, immuunsysteem, bloedstolling, celdeling. Ook schijnen ze tevens heilzaam te werken op het immuun-systeem en op de hersenen. Als voedingssupplement 2-3 theelepels.
Bevat vitamine E, mineralen, stoffen die op antibiotica lijken. De ongeraffineerde olie bevat 80% meervoudig onverzadigde vetzuren. Verder verzadigde vetzuren: palmitinezuur en stearinezuur, samen 9%, oleïnezuur 9%, linolzuur 70% en gamma-linoleenzuur 10%. Oxideert zeer snel, in de koelkast bewaren. Inwendig gebruik kan soms leiden tot hoofdpijn en misselijkheid.

Werkzaamheid:
Wordt veel gebruikt bij menstruatieproblemen, eczeem en psoriasis. Verder is in onderzoek en wordt verondersteld dat theunisbloemolie tevens heilzaam kan zijn bij multiple sclerose, reumatische gewrichtsontsteking, hartkwalen en psychische storingen, van schizofrenie, tot kinderen met overactiviteit. Hij kan als capsules ingenomen worden en kan aangebracht worden op de huid in een draagolie voor massages of in crèmes toegepast worden. De Indiaanse medicijnmannen gebruikten de olie om wonden te helen. Wordt veel gebruikt in de natuurgeneeskunde. Goede olie voor vrouwen. De drogist heeft capsules teunisbloemolie. Die kun je doorprikken en in de hand laten vloeien. Houdbaarheid is kort na blootstelling aan de lucht, ongeveer een maand. De olie is vitaliserend, hydraterend, verzachtend, huidherstellend, ontstekingremmend, haargroeibevorderend, beschermt tegen uv straling, anti-rimpelwerking. Samen met calendula maceraat geschikt bij psoriasis, eczeem, jeukende huidproblemen, droge, schilferige huid

Bron:  E. Zimmermann: Aromatherapie für Pflege- und Heilberufe. 
afbeeldingen: 84.18.195.50
                       www.flora.nhm-wien.ac.at
                       www.home.quicknet.nl
                       www.ruhr-uni-bochum.de
                       www.dkimages.com
                       www.hortiplex.gardenweb.com

                      

              Zonnebloem olie – Helianthus annuus. Asteraceae.

Algemeen:
Inheems in Mexico en Peru. Vereerd door de Azteken die hun priesteressen versierden met echte of gouden zonnebloemen. De Spanjaarden hebben de olie meegebracht naar Europa en nu groeien zonnebloemen overal. Was aanvankelijk eerst alleen sierplant. Het is een hoge bloem met een grote ronde schijf met zaden, tot 3,5 meter hoog. De plant is eenjarig met ruwe hartvormige bladeren die afwisselend langs de forse ronde stengel groeien. De bloemen kunnen wel 30-40 cm in doorsnee worden en bestaan uit honderden bloemhoofdjes met lange gele straalbloempjes en bruine buisbloempjes, die bloeien van juni tot oktober. De zaden zijn wit, onregelmatig gestreept of donkerbruin, zo’n 2 cm lang. Was een belangrijk motief in de Azteekse tempels, waar de zon werd aanbeden. Ze houden van een zonnige beschutte standplaats. De bloem draait gedurende de dag mee met de zon en is dus altijd naar de zon gericht. “s Nachts draait de bloem weer terug. Tegenwoordig heeft men een kweekvorm die met het bloemhoofd naar beneden hangt, interessant voor de boeren, minder beschadigd door vogels en vuil vanuit de lucht.
De zaden zijn enorm voedzaam en de stengels dienen als grondstof om papier te maken. Als de zonnebloempitten helemaal uitgerijpt zijn bevatten ze 40% olie. De olie is lichtgeel van kleur. Een mooie olie die dikwijls gebruikt wordt in maceraten. Het is ook een mooie tafelolie. De tweede persing is voor de zeepindustrie en de kaarsenindustrie en de pulp wordt verwerkt in voer. Sommige Indianenstammen maalden de zaden en bakten hiervan koeken en brood. Ze wonnen ook olie door de zaden te koken, waardoor de olie boven kwam drijven en ze die er dus gemakkelijk vanaf konden scheppen.
De olie wordt gewonnen door het persen van de pitten. Het restant na het persen wordt gebruikt als veevoer. Helaas wordt er ook veel olie gewonnen door oplosextractie. De olie wordt gebruikt in verf en margarine.
De olie zorgt voor een betere doorbloeding en is goed te gebruiken in een massage olie bij griep en allerlei problemen die te maken hebben met kou.

Werkzame bestanddelen:
Samenstelling: bestaat voornamelijk uit 60-80% meervoudig onverzadigde vetzuren, linolzuur 60%, alfa-linoleenzuur minder dan 1%, oleïnezuur 18%, palmitoleenzuur, en verzadigde vetzuren palmitinezuur, stearinezuur, samen 8-9%. Bevat de vitaminen A, D, B1, E en de mineralen Ca, Cl, Fe, Mg, Na, P, S en Si.

Werkzaamheid:
Weert alle soorten huiduitslag en wordt vooral gebruikt bij beenzweren. Verzacht het slijmvlies bij hoesten en keelontsteking, licht expectorant. Het is een fijne, zeer vloeibare massage-olie, die zich goed over de huid laat verdelen en deze versoepelt en verzacht. Te gebruiken bij ademhalingsproblemen, gewrichtsproblemen, goed voor het bindweefsel, huiduitslag, open been, wondbehandeling, tegen bloedstolselvorming, kneuzingen, blauwe plekken, wrijfmiddel bij reumatische klachten, spierpijn. In Rusland neemt men de olie in de ochtend in. In het vet opgeslagen gifstoffen worden opgelost en afgevoerd. Met een kuur van een aantal weken zou zo het immuunsysteem kunnen verbeteren. Zonnebloemolie is diuretisch, expectorant en inuline, een van de bestanddelen wordt gebruikt bij de behandeling van astma.(samen met Inula helenium of zoete Alant). De olie verzacht bij hoest en keelontsteking. Mengen met tarwekiemolie. Kan zonder bezwaar rond de ogen gebruikt worden. Als basisolie 100% of 50% als toevoeging aan andere olie.
Kan goed verhit worden en is geschikt om in te frituren. Houdbaarheid een jaar; in de koelkast bewaren. Zonnebloemen ontrekken veel potas aan de grond, dus de grond na de oogst bemesten met de as van de verbrande stengels. Ook zijn ze in staat om drassige gronden te ontwateren. Zaad en bladeren zijn geschikt als vogelvoer en de zonnebloemen trekken enorm veel bijen aan. Ook leveren ze veel kleurstof. De Indianen verfden stoffen heldergeel met de bloembladeren en uit de zaden haalden ze paarse en zwarte kleurstoffen.
Rookpunt van de olie ongeraffineerd, afhankelijk van de kwaliteit van 107 tot 160 graden C. Half geraffineerd 232 graden C. Geraffineerd 232 graden C.

Bron:  E. Zimmermann: Aromatherapie für Pflege- und Heilberufe. 
afbeeldingen: www.missouriplants.com
                       www.tk-logo.de
                       www.seeds.thompson-morgan.com
                       www.tuinkrant.com
                       www.biolib.cz
                       www.azfotos.com
                       www.australian-insects.com

N.B.:
Basisoliën die geschikt zijn om in te nemen zijn:
Lijnzaadolie – hazelnoot – bernagie – abrikozenpitolie – macadamia – maïskiemolie – walnootolie – olijfolie – saffloerolie – sesamolie – sojaboonolie – tarwekiemolie – teunisbloemolie – zonnebloemolie.
Belangrijk om in te nemen in verband met de essentiële vetzuren en de productie en aanmaak van prostaglandines zijn: lijnzaadolie – bernagie – maïskiemolie – olijfolie – sesamolie – sojaboonolie – tarwekiemolie – teunisbloemolie en zonnebloemolie. Om deze oliën daadwerkelijk in te nemen zou men een mix kunnen maken, deze bewaren in de koelkast en dagelijks één à twee eetlepels innemen. 

André Gielen. ©®Copyright en registratie notaris. Lith 2001 -  2008.