Gielen Aroma

Hyssopus officinalis

HYSSOPUS OFFICINALIS Linne                       –               HYSOP/ PADDEKRUID / YSSOP
Synoniemen: Hyssopus officinalis albus
                      Hyssopus officinalis aristatus
Familie: lamiaceae (labiatae). Gebruikt deel: bloeiende toppen en bladeren, stoomdestillatie. Spanje, Frankrijk. Gehalte aan etherische olie 0,5%-1%, voor 1 kg essence 100-200 kg verse planten. Licht geelgroene olie met een zoete kamferachtige topnoot en een warme kruidige ondertoon. De bladeren leveren een antivirale olie. Op het blad groeit een penicilline producerende schimmel.

Hij werd al voorgeschreven door Hippocrates bij bronchitis en pleuritis. De school van Salerno achtte de plant: genezer van flegmatische ziekten !! te weten: slijmoplossend.
Het woord komt van het Hebreeuw Ezôb en hysop was de heilige plant van de Hebreeërs. In de Bijbel werd hysop veel gebruikt bij rituele reinigingen, van heilige plaatsen, tempels, enz. Hij werd in de Oudheid veel gebruikt.
De etherische olie dient heel voorzichtig te worden toegepast. In de Middeleeuwen werd er van de plant stamppot gemaakt. Ook in de volksgeneeskunde in vroegere tijden veel toegepast, tegen allerlei kwalen.
In de bijbel komt de plant voor in het water ter reiniging, zoals God het aan Mozes voorschreef, Salomo sprak over de plant en de spons gedrenkt in alsem die de soldaten Jezus aan het kruis toestaken was bevestigd aan een hysopstaak. Hysop is een aantrekkelijke vaste, bijna groen blijvende struik, heesterachtig, tot 60 cm met een houtige stengel en paarsachtig blauwe bloemen, soms ook wit of roze. Hij bloeit van juni tot september. Hij is tamelijk winterhard en stelt niet veel eisen aan de grond, als die maar niet te zwaar is, voldoende zon krijgt en een goede afwatering heeft. De plant trekt veel vlinders en andere insecten aan en groeit op heuvelachtige gronden, oude muren en op zonnige rotsachtige hellingen langs de Middellandse zeekust, in de Alpen, Rusland en in de Verenigde Staten, meegenomen door de kolonisten.

Oorspronkelijk afkomstig uit Perzië waar het al in de Oudheid in cultuur was. De Perzen gebruikten extracten van de plant om er hun huid een warme kleur mee te geven. In de 16e eeuw kwam de plant via Zuid Europa binnen en verspreidde zich over gebieden met gematigde klimaten. Overal gebruikt als sierplant, geneeskruid en tuinkruid, ook in Nederland. De plant is aromatisch, doet wel denken aan salie en rozemarijn, is alleen een beetje kamferachtig. De jonge blaadjes combineren goed met vette vis en vet vlees. Ze neutraliseren het vet en maken de gerechten lichter verteerbaar. Hysop wordt in combinatie met kool geplant om de koolwitjes te misleiden en bij druiven om de opbrengst te vergroten. Gecultiveerd in Hongarije, Frankrijk, Albanië en het voormalige Joegoslavië.
Lepralijders die in water met sap van hysop bladeren baadden, konden anderen daarom niet besmetten.???!!!!
 Het kruid heeft een verkwikkende aromatische geur. De bloemen en bladeren worden graag in parfums verwerkt en zijn ook een grondstof voor de beroemde “chartreuse” likeur.

De etherische olie wordt gewonnen uit het bloeiende kruid, is geelgroen van kleur en heeft een frisse, kruidige, lichtzoete geur. De geur lijkt op die van tijm en basilicum. Het bevordert de spijsvertering, vooral bij vette spijzen en is slijmoplossend. In de verdamper stimuleert hysop de geest en versterkt het concentratievermogen en kan samen met citroen verdampt worden. Ook nu nog voorgeschreven bij hoest, aandoeningen van de luchtwegen, griep, bronchitis, pleuritis, emfyseem, astma, is slijmoplossend. Hij verruimt de borst, reinigt de longen en vergemakkelijkt het ophoesten van slijm. De olie werkt gunstig op de spijsvertering en tegen verkoudheid die gepaard gaat met benauwdheid. Ook goed te gebruiken als aroma in bad, sauna of verdamper. Voor kinderen met ademhalingsproblemen zou men aan het hysop-hydrolaat kunnen denken.
Hysop is bloeddruk regulerend, zenuwversterkend, huidversterkend, longversterkend en kan gebruikt worden bij angsten en hysterie.
Geurcomponent in zeep, cosmetica en parfums. Smaakingrediënt in veel voedingsproducten, sauzen en kruiderijen, evenals in alcoholische dranken.
Veel teelt in Frankrijk en Hongarije.

Werkzame bestanddelen:
Soortelijke gewicht: 0.88 – 0.98.
Monoterpenen: alfa- en beta pineen 15.2 en 22.78%, 3-careen, a-campheen, a-humuleen, a-phellandreen, a-terpineen, a-thujeen, b-myrceen, b-phellandreen, campheen, limoneen.
Sesquiterpenen: allo-aromadendreen, beta-caryophyleen 3%, germacreen-D 0.75%, a-cadineen, a-caryophylleen, a-gurjuneen, b-elemeen
Sesquiterpenolen: nerolidol 1.4%, spatulenol, b-selinenol, elemol
Monoterpenolen: myrtenol-methylether 2.7%, octanol, carvacrol, methylchavicol 0.8%, a-terpineol, methyleugenol, geraniol, nerol, terpinen-4-ol, linalol, thymol.
Monoterpenonen: a-thyon, beta-thuyon 0.12%, kamfer, b-ionon, pinocamphon 12%, iso-pinocamphon 32%, octanon, crypton, pinocarvon
Zuren: rosmarinic acid – chlorogenic acid en derivaten: antioxidant, anti-ontsteking (lipoxygenase en cyclogenase inhibitor), antimicrobe.
Verder: borneol, cineol, borneolaceaat, eugenolmethylether, myrtenal, flavonoiden (reinigend, anti-ontsteking, anti-oedeem, hemolytisch, gaat vet oxidatie tegen, vaat weerstand verhogend),  flavonglycosiden, gummi, resin. Diterpenen: marubiine: choleretisch, expectorant, anti-ontsteking. Tanninen: antiseptisch, adstringent, anti-ontsteking.
Het komt door het hoge pinocamphoongehalte dat het een grensgeval is wat betreft giftigheid.
          Ter vergelijk: Een Franse olie van de bloemen, stoomdestillatie, heeft als hoofdbestanddelen: a-pineen 2.5%, b-caryophylleen 4.5%, b-pineen 3.5%, campheen 1.5%, 1,8-cineol 12%, cis-b-ocimeen 2.2%, germacreen D 3.2%, isopinocamphon 1.6%, limoneen 4.6%, linalol 45%, myrceen 1.9% caryophylleenoxide 1.9%. Bron JEOR.
Hieruit blijkt dat alleen een gaschromatografische analyse uitsluitsel kan geven over een bepaalde olie. De bestanddelen kunnen enorm verschillen.
Al eeuwen wordt hysop aangeprezen voor zijn talrijke toepassingen in de geneeskunde. We hebben het dan echter over de plant. De etherische olie met zijn sterk geconcentreerde chemische verbindingen gaat naar het giftige toe.
Hysop is een opwekkend middel voor de klieren van het gehele spijsverterings-kanaal. Ook krampoplossend en diuretisch.
Deze ct. met ketonen kan men inzetten als ontstekingsremmer op de slijmvliezen van de luchtwegen.
           Ter vergelijk: bestanddelen van het hele kruid van p. 176. E. Zimmermann.
Monoterpenen: 25-30%. B-pineen 8.8-22.9% - sabineen 1.5-2% - limoneen 0.7-1% - a-pineen 0.7-1.4% - campheen 0.1-0.4% - cis-ocimeen 0.1-3.6% - trans-ocimeen 0.3-0.5% - p-cymeen 0.1-0.9%. a-phellandreen 0.03-0.3%.
Sesquiterpenen: a-caryophylleen 0.4-3.2% - germacreen D 0.4-2.8% - allo-aromadendreen 0.5-0.8% - cadineen 0.1% - calameneen en humuleen, sporen.
Monoterpenolen: nerolidol 0.1-1% - spathulenol 0.7-2.2% - a-terpineol 1-1.8% - myrtenol 0.4-2.2% - borneol – geraniol – terpinen-4-ol – linalol.
Sesquiterpenolen: elemol 0.4-1.7%. Andere: 1-octen-3-ol 0.1%.
Phenymethylether: methylchavicol 0.1-1.3% - methyleugenol 0.1-0.5% - myrtenyl methylether 0.8-3.9%.
Monoterpeenketonen: isopinocamphon 25-32.6% - pinocamphon 12-58% - borneon – a- en b-thujon, sporen.
Esters: methylmyrtenaat 2% - bornylacetaat.
Phenolen: carvacrol, sporen.
Oxiden: monoterpenoide 1,8-cineol 0.6% - caryophylleen oxide 0.2%.

Specifieke werkzaamheid:
Adstringent – angina – angina pectoris - angst - anthelmintisch – anti-astmatisch –  antibacterieel - antibiotisch – anticatarraal, bronchitis, hoesten – anticonvulsant – antifungal -  anti-infectueus, verkoudheid, hoesten, longontsteking, griep  - anti-inflammatoire, bronchitis, rhinopharingitis, sinusitis, emfyseem, cystitis, reum - antiparasitair+ - antiseptisch – antispasmodisch – antitussief, hoesten, griep - antiviraal+++ - asthenia – astma+++ - bactericide, stafylococcen, pneumococcen – blaasontsteking – blauwe plekken – bloeddrukverlagend - bronchitis+++ - carminatief – cefaal, stimuleert de hersenen en de concentratie – cicatrissant, wonden, littekens, eczeem, kneuzingen  – cordial (versterkend middel) - darmluiheid – depressie - desinfectant – digestief, gebrek aan eetlust, dyspepsie  – diuretisch – emfyseem+++, longversterkend – emmenagoog, onregelmatig  – expectorant – exzeem - febrifugum – fungicide – geelzucht - griep – heesheid - hoesten+++, vastzittende - hoge bloeddruk – huidontsteking – hypertensor, hypotensie  – jicht - keelontsteking – kinkhoest – klier ziekten (ziekte van Pfeiffer) – kneuzingen - kolieken - lage bloeddruk – levercongestie – leverinsufficientie – lipolytic - litholytic, nierstenen -  luchtwegeninfecties+++ - maagkrampen, maagversterkend -  menstruatieproblemen (pijnlijke-, wegblijven van de -) – mucolytisch, bronchitis, hoesten, sinusitis, longontgsteking, astma, hooikoorts, dyspnoea -  nervinum – nervositeit – neuskeelholte ontsteking – ontstekingen, oogleden   – oorpijn - overgang - pneumonie+++ - reuma - sedatief – sinusitis+++ - slijmophoping+++ - slijmvliesontsteking – snijwonden – spijsvertering, trage - stress - spasmolytisch – stimulans – stomachisch - sudoriferum – tonisch, asthenia (algehele zwakte), hart en ademhalingssysteem, (lichte dosis) werkt regulerend op het metabolisme van de vetstoffen – tonsillitis (amandelontsteking) - tuberculose++++ - uitputting -  urineweg-problemen -  verkoudheid – vermifuge, ingewandsparasieten - vermoeidheid – winderigheid - witte vloed - wondhelend – wormdrijvend – zweetdrijvend.
De olie is sterk actief tegen Candida albicans, C. krusei, C. tropicalis.
In oversoses neurotoxisch en abortief.
Bij 4% oplossing geen irritatie of sensitisering bij de mens en geen fototoxiciteit. (Opdyke 1978d).
Synergie: samen met Eucalyptus globulus, Ravensara aromatica en Melaleuca viridiflora voor luchtwegproblemen. (Roulier 1990).
De olie verminderd bij verdamping de irritatie van het slijmvlies van de bronchiën.
Biezonder werkzaam tegen Staphylococcen en Pneumococcen.

Geestelijk:
het is een gewas met een reinigende werking als zodanig bekend uit lang verleden tijden. De Joden en Egyptenaren reinigden hun tempels ermee. Heeft tevens een beschermende werking en weert negativiteit uit de omgeving. Heeft een stimulerende, ontspannende en opwekkende invloed op de geest, bevordert de concentratie. De olie is goed te gebruiken om een plaats voor een meditatie te reinigen.

Combinaties:
Hysop is goed te combineren met citroen, geranium, laurier, lavendel, lemongrass, mirte, salie, rozemarijn, scharlei en alle citrusoliën.

Contra indicatie: hij mag niet gebruikt worden bij: baby’s , kinderen,  epileptici, hoge bloeddruk en tijdens de zwangerschap en het zogen. Bij overdosering: neurotoxisch, abortief, epileptie-achtige crisis. In uitzonderingsgevallen mag een verdunning van 3% gebruikt worden met een duur van drie weken, aangezien het een sterkende olie is en tevens invloed heeft op een zwakke bloedcirculatie. Bij te lang gebruik van het kruid kunnen ongewenste reacties optreden zoals: stress, overgevoeligheid van zenuwen en spieren.
Ook niet gebruiken in bad en in massageolie.
Grensgeval wat giftigheid betreft door het hoge pinocamphon gehalte.

Veiligheid: MSDS
Cas no. 8006-83-5. Vampunt 52,2 graden C. Ontvlambaar, explosief. Bij verbranding ontstaan giftige gassen/dampen: carbonmonoxide, carbondioxide. Normaal stabiele vloeistof.
Soortelijk gewicht: 0.899-0.940.
Xi-Xn-N: irritant voor ogen en huid; schadelijk bij ingestie; niet in het milieu afvloeien: grondwater, water, grond. Oogcontact: 15 minuten spoelen met overvloedig water, evenals de huid. Bij ingestie de mond spoelen en een arts waarschuwen, etiket/verpakking tonen. Verwerken met beschermende kleding.
Oplosbaar in alcohol, vette olie, niet in water.

Bron: Liber Herbarum II Erik Gotfredsen
          Henriette’s Herbal Homepage King’s American Dispensatory. Harvey Wickes Felter,
          M.D.;mJohn Uri Lloyd, Phr. M. Ph. D. 1998
          Shirley and Len Price Aromatherapy for Health Professional p. 423.
          E. Zimmermann Aromatherapie für Pflege- und Heilberufe. P.176.
          Fiche technique: Huile essentielle d’Hysope Decumbens.
          Jean Valnet: Aromatherapy
          Wiley Interscience Antimicrobal properties of the linalool-rich essential oil of Hyssopus 
          officinalis L. var. decumbens,
          JEOR: Journal of Essential Oil Research.
Foto: www.ruhr-unu-bochum.de
         www.ecoflora.be
         www.atlas-roslin.pl
         www.berge.ch
         www.axelero.hu
         www.funghiitaliani.it
         www.brittanica.com
         www.botankika.wendys.cz

©®Copyright en registratie notaris. André Gielen 2001 – augustus 2007